Yeni Mevduat Sistemi Yeterince Araştırılmadı mı? Hazine'nin En Büyük Yükü Ne Olacak?
Geçen haftanın en çok konuşlan konularından biri de 'ekonomideki ışıltı' söylemi oldu.
Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati katıldığı bir yayında rakam vermek yerine ekonominin gözlerdeki ışıltı olmasından bahsedince bu söylem sosyal medyada fazlasıyla gündem oldu.
Eski Bankacı ve Gelecek Partisi Ekonomi Politikaları Başkanı Kerim Rota, bu 'ışıltı'nın TL'deki değer kaybına çözüm olup olmayacağını ve sisteme getireceği yükü, Hazine'nin dolaylısıyla halkın bütçesinin bu sistemden nasıl etkileneceğini projeksiyonlarla inceliyor.
Kur şoku!
Kerim Rota 'Con Ahmet’in “Işıltılı” Dönüşü' başlıklı yazısında, kurdaki hareketlerin, yeni sistemin işleyişinin, getireceği yüklerin tam anlamıyla incelenmediğine dikkat çekiyor.
2018 yılında yaşanan 'kur şoku' yani dolardaki önlemez yükselişin başlangıcı kabul edilen dönemden günümüze bir inceleme yapan Rota, 3 kritik dönüm noktası ile konuyu ele alıyor.
Londra ziyareti
Yukarıdaki grafik Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Haziran 2018 seçimleri öncesi Londra’da yatırımcılarla yaptığı toplantının ardından ziyareti değerlendiren BBC’nin haberin içine eklediği $/TL grafiği.
Erdoğan’ın bu dönemdeki bazı söylemleri sonrasında Dolar, Türk Lirası karşısında rekor seviyeye çıkarak 4,46’ya kadar yükseldi.
Böylelikle Türk Lirası’nın Dolar’a karşı değer kaybı yılın başından beri yüzde 16 oldu.
2018'den bu yana doların düşmesi için yapılanlar ve sonuçları
1) Swap Yasakları sonrası faiz %24
Swap yasakları Brunson krizi sırasında devreye alınsa da işe yaramadı. Piyasalardaki asayiş TCMB’nin 13 Eylül 2018’de faizleri %6,25 arttırarak %24’e yükseltmesiyle sağlanabildi.
2) Con Ahmet makinesi bozulunca faiz %19
128 Milyar $’lık TCMB Döviz rezerv satışına ise 2019 Mart ayında yerel seçimler öncesi başlandı. Ben de bu mekanizmanın daha kolay anlaşılabilmesi için 2019 yılında “Con Ahmet’in devri daim makinesi döviz piyasasında” yazısını yazdım. Bu konu, sonrasında Türkiye’nin en önemli siyasi tartışmalarından biri haline geldi.
Döviz rezervlerinin kapı arkasından satışı 2020 Kasım’da TCMB Başkanı ve bakanın istifası ile sona erdi. Ardından %10,25 olan politika faizinin Naci Ağbal tarafından %19’a kadar yükseltilmesi ile piyasalar dengeye oturabildi.
3) Yeni deney sonucunda kredi faizi %30
2021 Eylül ayında tekrar başlayan faizleri hızlı düşürme deneyi ise birkaç ay içinde $’ın 8’den 18’e çıkması ile sonuçlandı.
Bu yangını söndürmek için 3 numaralı önlem olan “Kur Korumalı Mevduat” devreye alındı. (Bundan sonra KKM olarak kısaltacağım)
Işıltıdan etkilenmiş
KKM’nin ağabeyi swap yasakları halen devrede. Diğer ağabey olan arka kapıdan rezerv satışı da sevgili Uğur Gürses’in belirlediği gibi bu hafta başlamış.
Yeni bakan Nureddin Nebati “Benim gözlerimdeki ışıltıyı arkadaşlarım görüyor” derken, belli ki Con Ahmet Makinesinin tozlu depodan çıkarılıp çalıştırılırken yaydığı ilk ışıltıdan etkilenmiş.
Kendisine o makinenin ışıltısına kapılmamasını, makinenin ciddi bir sürtünme enerjisi kaybı probleminin olduğunu, fazla ısındığında etrafındakilere zarar verme potansiyeli barındırdığını ben söylemiş olayım.
Bu yazıyı yazarken $’a karşı 11,80’de olan $ Türk Lirası, bu yılın başında 7,36 idi. Artış oranı %60. Bunca değer kaybı ve negatif rezerv sonunda vardığımız nokta ise, kredi faizlerinin %30, tahvil faizlerinin %25, mevduat faizlerinin %21 enflasyonun ise TÜİK verileriyle bile %30’un üstünde yılı kapatması olacak.
TCMB politika faizi %14. Bu düşük faizden fayda görebilecek tek yatırımcı grubu ise bankalar.
Geriye dönük test yapmadan çıkılan yol
Hazine Maliye Bakanı Nureddin Nebati 23 Aralık akşamı yaptığı söyleşide KKM’nin olası sonuçları için “Bireylere ödüyoruz. En kötü senaryoda bile Hazine’ye bir yük gelmiyor.” dedi.
Üreticiler yeni bir ürünü piyasaya sunmadan önce ciddi pazar araştırmaları yaparlar. Bu ürünün kullanıcılara veya üretici şirkete bir zararının olup olmayacağına dair güvenlik testleri de yaparlar.
Özellikle finansal ürünlerde ürünün başarısını ölçmek için “geriye dönük test” yapılır. Ürünün performansı geçmiş verilerle analiz edilip teste tabi tutulur.
Sayın bakanın “en kötü senaryoda bile hazineye yük gelmiyor” cümlesini duyunca bu ürünün geriye dönük testinin yapılmayıp apar topar açıklandığına tamamen ikna oldum.
Ben yazının başındaki hikayeyi kurguladığım 2018 Temmuzdan itibaren bu testi kendisi için yaptım. Eğer Cumhurbaşkanlığı Hükümet sisteminin hayata geçtiği çeyrekten itibaren KKM ürünü hayata geçirilseydi, her üç ayda bir 1 Milyon TL mevduat yapan bir bireye hazineden ne kadar para aktarılmış olacağını aşağıdaki tabloda görebilirsiniz. (Sadece anapara dönüşleriyle yeni mevduat yapıldığını varsaydım)
'Sayın bakana kötü bir haberim var'
KKM ürününü sadece bireyler yapabiliyor. Bireylerin Temmuz 2018 itibarıyla 1,8 Trilyon TL mevduatları varmış. 21 Aralık 2021 itibarıyla bu tutar 3,2 Trilyon TL’ye yükselmiş.
Sayın bakana kötü bir haberim var. Bu ürün eğer 2018 Temmuz ayında devreye alınmış ve bireyler o günkü mevduatlarının %20’si veya %50’si ( yani 360 Milyar TL veya 900 Milyar TL) tutarında KKM’ye katılmış olsalardı kamu maliyesine etkisinin ne olacağını da görebilir.
Psikolojik etki
Faizle görünüşte mücadele yerine, enflasyonla gerçek mücadele yapılmadığı sürece bu ürünün kamu maliyesi üzerine yıkıcı etkileri olması kaçınılmaz. Mevcutta ısrar edilen politika faizini enflasyonun altında tutmak ise, bütçeden bu ürüne yüklü para ödeneceğini neredeyse garanti etmek anlamına geliyor.
Bu “geriye dönük testi” görünce sanırım ülke için en hayırlısı bu KKM ürününün sadece psikolojik etki yaratarak piyasaları sakinleştirmesi. Ürüne ilginin yoğun olması halinde “kötüyü daha kötüye” çeviren ve çalışıp “ışıldadıkça” çok yüksek enflasyon ve gelir adaletsizliği üreten yeni tür bir Con Ahmet makinemiz olacak.
Keşfet ile ziyaret ettiğin tüm kategorileri tek akışta gör!
Test
Gündem
Magazin
Video
Saadet Partisi'nden Bakan Nebati'ye Videolu Yanıt
Yorum Yazın
şimdi yolun başında ancak ilerleyen zamanlarda yeterli olmayacak ve para basmaya gidecek buda yine TL'nin değer kaybına neden olabilir
Bundan emin değilim. Gün geçtikçe daha çok insan kur korumalı mevduata geçiyor Yani TL'nin dolara karşı 10'un altına düşme tehlikesi bile var. TL çok değer... Devamını Gör