Türkiye Sandık Başında, Başkan Adayları Oylarını Kullandı

Türkiye, 5 yıl boyunca görev yapacak yerel yöneticileri seçmek için sandık başında. Seçmenler sandıklarda oy kullanıyor.

Köyde ikamet eden seçmenler, il genel meclisi üyeliği, köy muhtarlığı ve köy ihtiyar meclisi üyeliği seçimi, büyükşehir olmayan illerde yaşayan vatandaşlar, il genel meclisi üyeliği, belediye başkanlığı ve belediye meclis üyeliği, mahalle muhtarlığı ve mahalle ihtiyar heyeti üyeliği seçimi, büyükşehirlerde yaşayanlar ise büyükşehir belediye başkanlığı, belediye başkanlığı ve belediye meclis üyeliği, mahalle muhtarlığı ve mahalle ihtiyar heyeti üyeliği seçimi için oy kullanacak.

Seçmenin kimlik tespitinde, Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarasını taşıyan nüfus cüzdanı, resmi daireler veya iktisadi devlet teşekküllerince verilen soğuk damgalı kimlik kartı, pasaport, evlenme cüzdanı, askerlik belgesi, sürücü belgesi, avukatlık kimlik belgesi gibi kimliğini tereddütsüz ortaya koyan resimli, resmi nitelikteki belgelerden birinin ibrazı gerekecek.

Üzerinde Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası olmayan resimli ve resmi bir kimlik belgesi ibraz eden seçmenin oy kullanabilmesi için bu belgelerin yanında ayrıca seçmen bilgi kağıdını veya nüfus müdürlüklerince verilmiş nüfus kayıt örneğini ibraz etmesi şart olacak.

Ceza infaz kurumları ve tutukevlerinde tutuklu ya da taksirli suçlardan hükümlü bulunan seçmenlerden bu kimlik belgeleri bulunmayanlar için cezaevi idaresince verilmiş belge, kimlik belgesi yerine geçecek.

Turuncu, mavi, mor zarflar

Seçmenler oylarını il genel meclisi, belediye başkanlığı, belediye meclis üyeliği, büyükşehir belediye başkanlığı ve muhtarlıklar olarak sırasına göre kullanacak.

Seçimde sırasına göre, il genel meclisi üyeliklerine ilişkin turuncu renkli birleşik oy pusulası turuncu renkli zarfa konulacak.

Belediye başkanlığına ilişkin mavi renkli birleşik oy pusulası, belediye meclis üyeliğine ilişkin sarı renkli birleşik oy pusulası ile büyükşehir belediye başkanlığına ilişkin beyaz renkli birleşik oy pusulası mavi renkli zarfa yerleştirilecek.

Köy seçimlerinde köy muhtarı ile köy ihtiyar meclisi üyelerinin birlikte yazılı olduğu oy pusulası, mahalle seçimlerinde mahalle muhtarı ile mahalle ihtiyar heyeti üyelerinin birlikte yazılı olduğu oy pusulası da mor renkli zarfa konularak sandığa atılacak.

Sandık kurulunca verilen ve o seçim için düzenlenmiş biçim ve renkte olmayan, arkasında 'Türkiye Cumhuriyeti Yüksek Seçim Kurulu' filigramı ve sandık kurulu mührü bulunmayan oy pusulaları ile hiçbir yerine 'evet' mührü basılmamış, siyasi partilere veya bağımsız adaylara ayrılan alanlardan birden fazlasına 'evet' mührü basılmış oy pusulaları geçerli sayılmayacak.

Sandığın ait olduğu seçim çevresinden başka bir seçim çevresi için düzenlenmiş oy pusulaları geçerli kabul edilmeyecek. Bütünlüğü bozacak şekilde yırtılmış veya koparılmış, üzerinde 'evet' mührü dışında veya 'evet' mührü yerine herhangi bir özel işaret, isim, imza kaşesi, mühür veya parmak izi basılan, üzerinde yer alan siyasi partilere veya bağımsız adaylara ait bölümleri belirgin şekilde karalanmış, çizilmiş veya işaretlenmiş olan oy pusulaları da geçersiz olacak.

Üzerinde yer alan matbu yazıların ve şekillerin dışında yazılar, harfler veya sayılar yazılmış, şekiller çizilmiş birleşik oy pusulaları geçerli kabul edilmeyecek. Zarfın içinde el ilanı, broşür ya da özel bir işaret, yazı, şekil taşıyan kağıt veya işaret amacı taşıyan herhangi bir madde çıkması halinde bu zarftan çıkan oy pusulaları hesaba katılmayacak.

32 il erken başladı

Adıyaman, Ağrı, Artvin, Bingöl, Bitlis, Diyarbakır, Elazığ, Erzincan, Erzurum, Gaziantep, Giresun, Gümüşhane, Hakkari, Kars, Malatya, Kahramanmaraş, Mardin, Muş, Ordu, Rize, Siirt, Sivas, Trabzon, Tunceli, Şanlıurfa, Van, Bayburt, Batman, Şırnak, Ardahan, Iğdır ve Kilis'te oy verme işlemi saat 07.00-16.00 arasında yapılacak. Bu illerin dışında kalan illerde ise saat 08.00'de başlayan oy verme işlemleri 17.00'de sona erecek.

Yüksek Seçim Kurulunca belirlenen oy vermenin bitiş saati geldiği halde sandık başında oylarını vermek üzere bekleyen seçmenler varsa, sandık kurulu başkanı bunları saydıktan sonra sırayla oylarını kullanmalarına izin verecek.

Her seçmen, hangi sandık seçmen listesine yazılmış ise ancak o sandıkta oy kullanacak.

26 siyasi parti yarışacak

Seçimlere 26 siyasi parti katılacak. Çekilen kura ile belirlenen siyasi partilerin oy pusulalarındaki sırası şöyle:

1- Hür Dava Partisi

2- Demokratik Sol Parti

3- Alternatif Parti

4- Doğru Yol Partisi

5- Toplumsal Uzlaşma Reform ve Kalkınma Partisi

6- Halkın Kurtuluş Partisi

7- Türkiye Komünist Partisi

8- Genç Parti

9- Büyük Birlik Partisi

10- Adalet ve Kalkınma Partisi

11- Muhafazakar Yükseliş Partisi

12- Yurt Partisi

13- Demokrat Parti

14- Emek Partisi

15- Özgürlük ve Dayanışma Partisi

16- Millet Partisi

17- Saadet Partisi

18- Hak ve Özgürlükler Partisi

19- Liberal Demokrat Parti

20- Barış ve Demokrasi Partisi

21- Bağımsız Türkiye Partisi

22- İşçi Partisi

23- Halkların Demokratik Partisi

24- Cumhuriyet Halk Partisi

25- Hak ve Eşitlik Partisi

26- Milliyetçi Hareket Partisi

Oy verme yerleri

Kapalı oy verme yerleri, oyların gizliliğini ve seçmenlerin oylarını tam bir serbestlik içinde vermelerini sağlayacak, dışarıdan içerisinin gözetlenmesine imkan bırakmayacak durumda hazırlanacak.

Sandıkların, kapalı oy verme yerinin ve sandık kurulunun yerleştiği yer merkez olmak üzere yüz metre yarı çaplı alan sandık alanı olacak. Sandık alanına, sandık kurulu başkan ve üyeleriyle oy vermek üzere gelen seçmenler, siyasi partilerin adayları ve gözlemcileri, bağımsız adaylar ve gözlemcileri dışında hiç kimse giremeyecek.

Sandık başında görevli partili kurul üyeleri, adaylar ve gözlemciler (müşahitler), rozet, amblem veya partisini belirtir herhangi bir işaret taşımayacak.

Sandık kurulu başkan ve üyeleri, oy verme günü göreve başlamadan önce ilk iş olarak sandık başında bulunanlar önünde ant içecekler ve sandığın boş olduğunu kontrol edecekler.

Sandık alanında düzeni sandık kurulu başkanı sağlayacak. Başkan, düzeni bozmaya yeltenenleri uyaracak, uyarıyı dinlemeyenleri sandık alanı dışına çıkarabilecek.

Sandık alanında alınacak tedbirler, seçmenlerin sandık başı işlemlerini izlemelerini engelleyecek nitelikte olamayacak. Sandık kurulu başkanının çağırdığı zabıta kuvvetleri dışında zabıta amir ve memurları ile resmi üniforma giymiş kimseler ve silah taşıyanlar sandık alanına giremeyecekler. Oy verme işlemi sırasında gebeler, hastalar, engelliler ve yaşlılara öncelik tanınacak.

Sandık başında seçmene vereceği oy hakkında hiç kimse müdahale, telkin ve tavsiyede bulunamayacak. Seçmenler oylarını kullandıktan sonra sandık başından ayrılacaklar.

Okuma-yazma bilmeyen seçmene, yardım istemesi durumunda, sandık kurulu başkanı parti işaretlerinin hangisinin hangi partiye ait olduğunu açıklayacak.

Seçmenin cep telefonu, fotoğraf veya film makinesi gibi görüntü kaydedici veya haberleşme sağlayıcı cihazların kapalı oy verme yerine girmeden önce sandık kurulu başkanına teslim edilmesi gerekiyor. Bu cihazlar oy kullanma işlemi bittikten sonra seçmene iade edilecek.

Seçim kurullarıyla bu kurulların başkanlarının seçimin düzenle yürütülmesini sağlamak amacıyla aldıkları karar ve tedbirlere herkesin riayet etmesi gerekecek. Görevliler ve vatandaşların kasıtlı eylemleri nedeniyle seçim suçu işlemeleri durumunda yaptırımı ağır cezalarla karşı karşıya kalacak.

Seçimde başkasının adına oy veren veya vermeye teşebbüs edenler, mükerrer oy kullanan veya kullanmaya teşebbüs edenler 3 yıldan 5 yıla kadar hapisle cezalandırılacak.

Oy sandığının yerini değiştiren, sandığı açan, çalan veya tahrip edenler ya da içindeki oy zarflarını alan, çalan ve değiştirenlere 3 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası verilecek.

Sandık başında seçmenlerin imzalarını koydukları sandık seçmen listesine gelmeyenler adına sahte imza atmak, mühür koymak veya parmak basmak gibi hileli bir hareket ile sandığa oy atan veya arttıranlara 3 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası verilecek, bu kişilere para cezası da uygulanacak.

Seçim günü umuma açık yerlerde içki verenler, satanlar veya içenler, açık ya da kapalı şişelerde içki satanlar ve alanlar 3 aydan 6 aya kadar hapisle cezalandırılacak. Silah taşıma yasağına aykırı hareket edenler hakkında da adli para cezası verilecek.

Seçim yasakları

Seçimlerin sağlıklı ve düzenli şekilde gerçekleşmesini sağlamak amacıyla YSK'ca belirlenen yasaklara göre, bugün gece saat 24.00'e kadar alkollü içki satılamayacak, içkili ve umumi yerlerde alkollü içki verilmesi ve içilmesi yasak olacak, eğlence yerleri oy verme süresince kapalı kalacak, eğlence yeri niteliğindeki lokantalarda yalnızca yemek verilebilecek.

Emniyet ve asayişi korumakla görevli olanlardan başka kimse silah taşıyamayacak. Radyolar ve her türlü yayın organlarınca saat 18.00'e kadar seçim ve seçim sonuçlarıyla ilgili haber, tahmin ve yorum yapılamayacak. Radyolarda ve her türlü yayın organlarında 18.00-21.00 saatleri arasında ancak YSK tarafından seçim ile ilgili verilecek haber ve tebliğler yayınlanabilecek.

Bütün yayınlar saat 21.00'den sonra serbest olacak ancak YSK tarafından gerek görülmesi halinde saat 21.00'den önce de yayınların serbest bırakılmasına karar verilebilecek.

Seçimde, 1 milyon 358 bin sandık kurulu üyesi, 2 bin YSK personeli, bin 377 geçici görevlendirilen personel ve sandıkları getirme, birleştirme işlemlerinde çalışacak 250 bin personel olmak üzere toplam 1 milyon 6 binden fazla kişi görev yapıyor.

Oy verme işlemleri sırasında sandık alanlarının güvenliğinin sağlanması işlemlerini İçişleri Bakanlığı yürütüyor. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı da oy sayım işlemleri sırasında elektrik kesintisi olmaması için gereken önemleri aldı.

Muhabir: Ferdi Türkten/Aylin Sırıklı | AA