Teknoloji Bu Kadar Gelişmiş Olmasına Rağmen Depremleri Neden Tahmin Edemiyoruz?
Akıllı telefonlar saniyeler içinde yüzümüzü tanıyor. Yapay zeka, insanların yazılarını taklit ediyor, hatta resim çizebiliyor. Uzay araçları milyonlarca kilometre uzağa, Mars’a ulaşıyor. Ancak hala depremleri önceden tahmin edebilecek bir teknolojiye tam olarak sahip değiliz.
Depremler, doğanın en ani ve yıkıcı güçlerinden biri. Üstelik her zaman önceden uyarı vermiyorlar. Bazen bir anda geliyorlar ve ardında binlerce can kaybı bırakıyorlar. Bu kadar gelişmiş teknolojiyle, “Neden hala depremi önceden bilemiyoruz?” sorusu da sıkça akla geliyor. Cevap ise düşündüğünüzden çok daha karmaşık.
Depremler yer kabuğunda biriken enerjinin ani boşalmasıyla oluşan sarsıntılardır.
Genellikle fay hatlarında gerçekleşiyorlar ama volkanik patlamalar ya da toprak kaymaları da tetikleyici olabiliyor. Sorun şu ki; bu enerjinin ne zaman ve nasıl boşalacağı, yıllardır incelenmesine rağmen kesin olarak bilinemiyor. ABD Jeoloji Araştırmaları Kurumu’nun da dediği gibi, şu an ne kendileri ne de başka herhangi bir bilim insanı büyük bir depremi önceden doğru şekilde tahmin edebilmiş değil.
Bir depremin bilimsel olarak tahmin edilebilmesi için üç net bilgi gerekiyor: Tarihi, saati ve büyüklüğü. Bunlardan biri bile eksikse yapılan tahminin anlamı olmuyor. Üstelik bazı tahminler o kadar genel ki zaten bir yerde bir deprem oluyor ve bu da tahmin “tuttu” gibi gösteriliyor. Ancak bilimsel açıdan hiçbir şey ifade etmiyor.
İşte tam bu noktada, umut veren bir gelişme Çin’de yaşandı.
Teksas Üniversitesi’nden bir araştırma ekibi, Çin’in güneybatısındaki bir bölgede yapay zeka kullanarak yedi aylık bir süreçte meydana gelen depremlerin yüzde 70’ini bir hafta öncesinden doğru tahmin etmeyi başardı.
Bu tahminler, AETA adı verilen özel bir sistemle toplandı. Yüz elliden fazla istasyonda bulunan akustik ve elektromanyetik sensörlerle toplanan bu veriler, yapay zekaya aktarıldı ve bu sistem sayesinde haftalık verilerden yola çıkılarak gelecekteki depremlerin yeri ve büyüklüğü tahmin edildi.
Araştırmacılar; bu kadar başarılı sonucu yeni bir yöntemle değil, halihazırda var olan matematiksel modelleri zekice kullanarak elde ettiklerini söylüyor.
Ellerindeki büyük ve kaliteli veri setini sadeleştirip en anlamlı bölümlerini öne çıkararak yapay zeka ile yorumlamışlar. Ortaya çıkan sonuçlar, daha önce imkansız denilen bir problemin aslında doğru veriyle çözülebileceğini gösteriyor.
Ama elbette bu başarı şimdilik sadece test edilen bölge için geçerli. Bilim insanları da bunun farkında ve yöntemin başka ülkelerde, farklı fay hatlarında işe yarayıp yaramayacağının hala test edilmesi gerektiğini söylüyor. Çünkü her bölgenin sismik yapısı, deprem türleri ve veri kalitesi farklı. Çin’de işe yarayan sistem, örneğin Japonya’da ya da Türkiye’de aynı başarıyı göstermeyebilir.
Yine de bu gelişme, deprem tahmini konusunda ilk kez somut bir ilerleme yaşandığını gösteriyor.
Sistem başka ülkelerde de denenir ve benzer sonuçlar alınırsa, belki de gelecekte depremler meteorolojik olaylar gibi önceden bildirilebilir hale gelebilir.
Şimdilik USGS gibi otoriteler hala 'depremler tahmin edilemez' diyedursun; bilim insanları, yapay zeka sayesinde bu ezberi bozmak için büyük bir adım atmış olabilir. Belki daha yıllar var, belki de birkaç veri seti uzağındayız. Ancak bu çalışma, bugüne kadar 'imkansız' sayılan bir şeyi mümkün kılabilecek ilk kıvılcım olabilir.
Keşfet ile ziyaret ettiğin tüm kategorileri tek akışta gör!
Video
Test
Gündem
Magazin
Video
Test
İlginizi çekebilir:
Biz Politik Krizlerle Uğraşırken Dünyada Ne Gibi Gelişmeler Yaşandı?
Yorum Yazın