Mantar Çeşitleri ve Yenilebilir Mantar Türleri Hakkında Bilmedikleriniz
Mantarlar binlerce farklı türlere ayrılmaktadır. Bitkilerin gelişimi için oldukça büyük bir öneme sahip olan mantarlar ekosisteme de katkı sağlamaktadır. Mantarlar kimi zaman ana yemeğin kendisini oluştururken kimi zaman da yemekleri tatlandırmak için kullanılır. Yağ ve karbonhidrat oranı oldukça olan mantarlar protein açısından besleyicidir. Binlerce farklı türe sahip olan bu mantarların bazısı yenilebilirken bazı mantar türleri de zehirli olduğu için yenilmez. Hangi mantar türleri yenilebilir hangi türler yenilemez merak edenler buraya işte karşınızda mantar çeşitleri.
Türkiye'de yetişen yenilebilir mantar çeşitleri
Türkiye mantar çeşitliliği açısından oldukça zengin bir ülkedir. 3 çeşit mantar türü vardır; yenilebilir mantarlar, zehirli mantarlar ve zehirli olmamasına rağmen yenmeyen mantarlar. Ülkemizde 300e yakın mantar yenilebilirken 100e yakın da mantar zehirlidir ve yenilmez. Mantar türlerini iyi bilmeli ve eğer mantar toplama merakınız var ise dikkatli olmanızı öneririz. İşte karşınızda Türkiye'de yetişen ve yenilebilir mantar türleri;
1. Kültür mantarı
Tüm dünyada en çok yetiştirilen bir mantar türüdür. Kültür mantarı özel bir yöntemle yetiştirilen bir türdür. Kültür mantarının ismi Agaricus bisporus. Yemek tariflerinde en çok kullanılan ve birbirinden lezzetli yemekler yapabileceğiniz mantar çeşididir. Çok lezzetli omletler, pizzalar, etli soteler veya sandviçlerde kültür mantarını kullanabilirsiniz.
2. İstiridye mantarı
İstiridye mantarı, Latince ismiyle Pleurotus ostreatus'dur. İstiridye mantarı kendine has lezzeti ve aroması ile en çok sevilen mantar çeşitlerinden biridir. Dünyada en çok yetiştirilen ikinci mantar çeşidi olan bu tür, yelpazeyi andıran büyük şapkası ve dalgalı kenarlarıyla kendine has bir görünüme sahiptir. Bu mantar türünün çorbası, kızartması veya güveci de yapılabilir.
3. Kanlıca mantarı
Türkiye'de genel olarak verilen isim kanlıca mantarıdır. Bunun yanında çam mantarı ve melki mantarı, çintar olarak da bilinirler. Türkiye'de Batı Karadeniz'de özellikle oldukça yaygın, lezzetli ve ekonomik bakımdan gelir getiren bir mantardır. Sonbahar yağmurlarından sonra yetişir. Kanlıca Mantarı aminoasit içeriği bakımından zengin oluşu nedeniyle yararlı bir protein kaynağıdır. Kanlıca mantarı her şekilde yiyecek olarak tüketebilirsiniz. Kavurması olur, yumurtalı pişirilir veya yemeği yapılır. Eğer fazla ise salamurası yapılır ve uzun zaman sonra tüketilebilir.
4. Ayı mantarı
Ayı mantarı tüketime uygun bir mantar türüdür. Ait olduğu familya Boletaceae familyasıdır. Ülkemizde ayı mantarına sıkça rastlanmaktadır. Sadece İtalyan mutfağında değil aynı zamanda Fransız mutfağında da sıkça tercih edilen ve yemekleri lezzetlendiren bir mantardır. Ayı mantarı kültür mantarı değildir. Yabani fakat yemeklerde kullanmaya uygun bir mantarıdır. Ayı mantarını kullanarak salata, çorba ve sote yapabilirsiniz. Ayrıca, ayı mantarını dilimleyerek kurutmak da mümkün.
5. Yumurta mantarı
Amanitaceae familyasından yenilebilen bir mantar türü. Güney Avrupa kökenlidir, Roma imparatorlarının favori mantarı olduğu için caesarea yani Sezar mantarı olarak da isimlendirilmiştir. Tadı keskindir, balığı andırır. Türkiye’de Göksu vadisi civarında Sarı göbelek olarak adlandırılmıştır. İstanbul, Şile, Kandıra güzergahında ise “Gelin Mantarı” olarak bilinmektedir. Görünüşünün çok ayırt edici olması sayesinde Amanita türleri arasında nispeten en güvenli olarak yenebilecek olanıdır, ancak aynı aile mantarlar aleminin en tehlikeli mantarlarını da barındırdığından bu tür mantarlar kesinlikle sadece uzmanları tarafından toplanmalıdır. Amatör ve yeni başlayan mantar toplayıcılarına tavsiye edilmez.
6. Kuzu göbeği mantarı
Çok bilinen ve yenen mantardır. Bir defada çok fazla yenmemelidir. Yavaş pişirilirse daha lezzetli olur. İpe dizilerek kurutulabilir ve kış için saklanabilir. Göbek mantarı olarak da anılan bu mantar çok zengin bir besin kaynağıdır; içeriğinde B1, B2 ve C vitaminlerin yanı sıra yüksek miktarda kalsiyum, sodyum, çinko ve potasyum bulundurur. Daha da önemlisi 1 adet kuzu göbeği mantarı 1 kilo etin taşıdığı proteine eşit miktarda protein içerir. Yayla ve köylerde sık sık toplanan kuzugöbeği mantarı, pilavlara ve sotelere lezzet veren bir mantar türüdür.
7. Keme mantarı
Keme mantarı, Latince ismiyle Terfezia arenaria, tümüyle yer altında yetişen mantar çeşitleri arasında yer alıyor. Büyüdükçe toprak yüzeyinde çatlaklar oluşturması sayesinde mantar avcıları tarafından kolayca fark edilebiliyor. Keme mantarını kültür mantarıyla yapılan çoğu reçetede alternatif bir lezzet olarak kullanmak mümkün. Tadı patatese benzetilen bu tür, şekli itibarıyla trüf mantarını andırdığı için çöl trüfü olarak da adlandırılabiliyor.
8. İmparator mantarı
İmparator mantarı diğer adı ile gelincik mantarıdır. Yenilebilen bir mantar türü olan imparator mantarı Roma imparatorlarının favori mantarı olduğu için caesarea yani Sezar mantarı olarak da isimlendirilmiştir. Bu isim Roma imparatoru Sezar'dan gelmektedir. Şile ve Kandıra yöresinde halk arasında bilinen ismi ile gelincik mantarı veya gelin mantarı isimleri ile bilinmektedir. Görünümü ile dikkat çeken imparator mantarı protein ve kalori değeri düşük ve su oranı yüksek besleyici bir mantar türüdür. Özellikle kilo vermek isteyen kişiler için çok önemli bir besindir. Ülkemizde de iyi bilinen ve sıklıkla tüketilen bir mantar türüdür.
9. Trüf mantarı
Bildiğiniz şapkalı mantarlara benzemeyen, patates gibi toprak altında yetişen, yüzlerce çeşidi bulunan ve bilimsel adlarının başında yumru manasına gelen “tuber” kelimesi olan yer mantarlarına trüf mantarı denir. Dilimize trüf kelimesi İngilizce ve Fransızca dillerinden geçmiştir. Trüf mantarları cinslerine göre farklı görüntülerde olabilir. Yanmış ormanlarda, toprağın altında yetişen mantar çeşidi, ağır bir aromaya sahip olmasına rağmen oldukça lezzetlidir. Ortalama ağırlığı 100 gram olan trüf mantarının aroması, en çok tazeyken ortaya çıkar. Giderek aromasını ve suyunu kaybeder. Bu yüzden hasat edildikten sonra en kısa süre içinde tüketilmesi önerilir. Mümkünse 5 gün içinde yemeklerde kullanılmalı ve tüketilmelidir. Trüf mantarı cam kavanozda, buzdolabında muhafaza edilmelidir. Suyla hiçbir şekilde temas etmemelidir. Çünkü su, mantarın çürümesine neden olur. Trüf mantarının yağı aromayı hapsettiği için, genelde krema, yağ ve yumurta içeren yemeklerde kullanılır. Omletin ve makarnanın üzerine rendelenerek eklenir. Bunun dışında et yemeklerinde, salatalarda, kömürde pişirilerek veya füme şeklinde tüketilebilir. Beyaz trüf mantarı çiğ olarak makarna, salata ve yumurtanın üzerine rendelenerek tüketilir.
10. Sığır dili mantarı
Sığır dili gibi pütürlü bir yüzeye sahip olan sığır dili mantarı, ülkemizin pek çok bölgesinde yetişen mantar türüdür. Farklı ortamlarda kendiliğinden yetişmesine rağmen, genellikle iğne yapraklı ağaçların olduğu ormanlarda daha sıklıkla görülür. Zehirli bir mantar türü olmadığı gibi oldukça da şifalıdır. Ülkemizde kolayca bulunan sığır mantarı lezzetli, aromalı ve sağlığa faydalıdır. Birçok yemek çeşidine yakışır özelliktedir.
11. Tirmit mantarı
Ülkemizde özellikle kuzey bölgelerde yaygın olarak yetişen tirmit mantarının şapkası 5-15 cm kadar büyüklükte, kuru ve et gibidir, hiçbir zaman yapışkan olmaz. Şapkanın kenarı mantarın genç olduğu dönemlerde içeri kıvrıktır, daha sonra düzensiz olarak dalgalı bir hal alır. Tirmit mantarının kokusu balığa tadı ise bademe benzer. Yaygın olarak sıcak yağda kızartılarak yenir. Taze mantar kesildiği zaman bol miktarda beyaz sıvı salgılar, kuru ve yaşlı numunelerde bu sıvı yoktur. Tirmit mantarı, bitkilerle sıkı bir yaşam döngüsü içerisinde olan bir mantar türüdür. Bu nedenle kapalı ortamlarda kültür mantarı olarak üretimi yapılamamaktadır. Bu da sevilen bu mantarın mevsiminde maddi değerinin artmasına neden olur.
Mantar nasıl saklanır?
Mantarı buzdolabında saklamak için, öncelikle fırça yardımıyla üst kısımlarını temizleyin. Ardından mantarı mutfak havlusuna sarın veya kese kağıdının içerisine yerleştirin. Mantarı mutfak havlusu veya kese kağıdına koyduktan sonra, buzdolabının normal raflarından birine yerleştirin ve 5-6 gün içinde tüketmeye özen gösterin. Eğer mantarın üstünü açık bırakacaksanız, buzdolabında koku yaymayan besinlerin yanına yerleştirin. Çünkü mantarın süngerli yapısı, kötü kokuları içine çeker.
Mantarı derin dondurucuda saklamak için, çiğ bir şekilde saklayacaksanız, öncesinde mutlaka temizleyin ve kuru olmasına özen gösterin. Temizlemek için, temiz bir fırça kullanabilirsiniz. Mantarları isterseniz bütün bir halde, isterseniz parçalara ayırarak buzdolabı poşetlerine koyun. Buzdolabı poşetini derin dondurucuya aktarın. Bu şekilde mantarları 1 aya kadar muhafaza edebilirsiniz.
Kurutulmuş mantarlar, bir kabın içine yerleştirilir. Kabın ağız kısmı, sızdırmayan temiz bir örtü ile kapatılır. Bu şekilde serin bir ortamda 1 yıla kadar muhafaza edilebilir.
Yorum Yazın
dikkat edin zehirlenmeyin, birbirine benzeyen ama yenmeyen mantarlar var, ornegin 5 numaradaki mantara "chanterelle" denir ve benzeri "jack o lantern" ile ka... Devamını Gör
3 ile 7 de aynı fotoğraf var