Üniversitelinin Bitmeyen Sorunu: Yurt

Üniversite kayıtları tamamlandı. Devlet yurtlarına yerleştirme sonuçları da açıklandı. Bu yıl yaklaşık 800 bin genç daha üniversiteli oldu. Yaşadığı şehirden başka bir ilde üniversite kazanan öğrenciler yurt ya da ev arayışında. Üniversite öğrencilerinin en büyük sorunlarından biri barınma. Üniversite ve öğrenci sayısı hızla artarken, yurt sayısı talebi karşılayacak hızda artmıyor. 592 devlet yurdunda yaklaşık 451 bin öğrenci kalıyor. Türkiye'de üniversite sayısı 200'e yaklaştı. Öğrenci sayısı ise açık öğretim, yüksek lisans ve doktora dahil yaklaşık 6 milyon 700 bin. Yurt ve öğrenci sayısı arasındaki orantısızlık, barınmanın üniversitelilerin en öncelikli sorunlarından biri olduğunu gösteriyor. Öğrencilere göre sorun çözülmedikçe cemaatlerin, çeşitli vakıfların yurtları alternatif olmaya devam edecek...

Son 15 yılda üniversite sayısı iki buçuk kat, öğrenci sayısı ise üç buçuk kat arttı. Üniversite ve öğrenci sayısı artarken devlet yurtlarının sayısı da arttı. Ancak, öğrenci sayısındaki artış göz önüne alındığında devlet yurdu sayısı talebi karşılamada hâlâ yeterli değil. 

2002’de Kredi ve Yurtlar Kurumu'na bağlı 191 devlet yurdu varken, MEB’in 2015-2016 rakamlarına göre bugün bu sayı 592. 

Yurtların toplam kapasitesi 450 bin 941. Devlet yurtları tek seçenek değil. Dernek ve vakıflara ait yurtlar da var. Milli Eğitim Bakanlığı verilerine göre, dernek ve vakıflara ait 2 bin 160 yurtta da 112 bin 423 öğrenci kalıyor.

Al Jazeera'den Umay Aktaş Salman'ın haberine göre kapasitenin sınırlı olması nedeniyle öğrenciler için çeşitli cemaatlere ait yurt ve evler de zorunlu adres olabiliyor. 15 Temmuz darbe girişimi sonrası bu sorun daha net görülür oldu. 15 Temmuz sonrasında Fethullah Gülen yapılanmasına ait olduğu gerekçesiyle 821 yurt kapatıldı. Bu yurtların Kredi ve Yurtlar Kurumu'na devri gündemde.

Konuyu TBMM gündemine taşıyan siyasilerden biri, CHP İstanbul Milletvekili Sibel Özdemir. Özdemir, 4 Ağustos'ta Gençlik ve Spor Bakanı Akif Çağatay Kılıç’ın yanıtlaması için verdiği yazılı soru önergesinde yurt sorununun çözümü için cemaat ve tarikatların 'devletin çözüm ortağı olarak görülmesinden vazgeçilmesi gerektiğini' söylemişti. Özdemir, 'Sosyal devlet, önümüzdeki dönemde öğrencilerin cemaat ve tarikat tarzı yapıların kontrolünde olan yurtlara mahkûm olmamaları için üzerine düşen sorumluluğun gereğini eksiksiz olarak yerine getirmelidir. Acilen ve kalıcı olarak yurt ve barınma sorununa el atılmalıdır' ifadesini kullanmıştı. Özdemir, soru önergesinde hem 15 Temmuz’dan sonra yükseköğrenim öğrenci yurtlarıyla ilgili alınan önlemleri hem de yurtların kapasitesini, açıkta kalan öğrenci sayısını da sormuştu.

Öğrenci Kolektifleri de üniversitelilerin barınma sorunu ile ilgili bir rapor hazırladı. Raporlarını Kredi ve Yurtlar Kurumu Genel Müdürlüğü’ne de sunan Öğrenci Kollektifleri, aynı zamanda yaptıkları eylemlerle barınma sorununa dikkat çekiyor.

Öğrenci Kolektifleri, yurt arayan üniversitelilerin üç alternatifi olduğunu söylüyor; devlet yurtları, üniversite yurtları, özel yurtlar. 

Üniversiteliler hazırladıkları dosyada, devlet yurtlarının kontenjan yetersizliği ile üniversite ve özel yurtların yüksek ücretleri arasında sıkışan öğrencilerin cemaat yurtları ya da öğrenci evlerine yöneldiğine dikkat çekiyor. 

'Sorun çözülmedikçe Gülen Cemaati yerine başka bir cemaatin, tarikatın ya da vakıfın yurtları alternatif olacak' diyor.

Al Jazeera, bu soruna çözüm ararken yaşadıkları sorunları öğrencilere sormuş. 

Devlet yurtları en ucuz seçenek. Türkiye genelinde devlet yurtlarının 2015'te aylık ücreti 130 TL idi. Standartları daha yüksek olan yurtlarda ise bu ücret 228 TL’ye kadar çıkıyor. Öğrencilere aylık 240 TL de yemek yardımı yapılıyor. 

Özel yurt ücretleri ise konforuna, yurdun bulunduğu şehre göre yıllık 3 bin 500’ten 20 bin TL’ye kadar çıkıyor. Vakıf üniversitelerinin yurtları da yıllık 4 - 12 bin TL arasında.

'Devlet yurdu çıkmadı. Altı kişinin kaldığı bir cemaat evinde kaldım. Ayda 300 TL veriyordum. Fikir çatışmamız vardı. Kot ve t-shirt giymek yasaktı. 'Kumaş pantolon ve gömlek giyeceksiniz' deniyordu. Gazete alıyordum, ağabeyler gelip 'Hayırdır muhaliflik mi var sende' diyorlardı. Onlar da beni istemiyordu, aileme şikâyet ediyorlardı. Kalacak hiçbir yerim olmamasına karşın ayrıldım oradan. Üniversitenin yurduna başvurdum ama bir türlü sıra gelmiyordu. O sırada hangi arkadaşın evinde yer varsa orada kaldım. Bir yandan da çalışıyordum. Başka şansım yoktu. Altı ay boyunca rektörlüğe dilekçe yazdım, yurtta sıra gelmesi için baskı yaptım. Sonunda yurda alındım. Tabii kalacak yer sorunu, geçinmek için çalışmak derken, hazırlık sınıfını geçemedim. Hazırlığı geçemeyeni yurttan atıyorlarmış. Ben kabul etmedim ve çıkmayacağımı söyledim. Hazırlığı tekrar ettiğim ikinci yıl da gerginlik ve yurttan çıkarılma baskısı ile geçti. Ailemden de destek yoktu. Yine geçemedim hazırlığı. Ben iş bulup geçinme derdini düşünmekten derslere bile gidemiyordum ki. Okulu bırakıyorum. Çalışacağım, bir yandan da yeniden üniversite sınavına gireceğim.'

Kiralar özellikle İstanbul gibi pahalı kentlerde öğrencileri zorluyor. Emlakjet.com’un verilerine göre, ağustos ayında İstanbul’da üniversitelere yakın bölgelerdeki kiralar yüzde 10 arttı. 100 metrekare bir dairenin ortalama kirası Üsküdar’da bin 900, Göztepe’de minibüs ve E-5 hattı için 2.300, Avcılar’da ise bin 400 TL civarında. Beşiktaş’ta kiralar daha da yükseliyor, 3 bin 500 lirayı buluyor. Mecidiyeköy Kuştepe'de ise 2 bin 800, Sarıyer’de 2 bin 500 TL civarında.