'Türk Toplumu Korku Tüneline Sokulmuş Durumda'

Son aylarda Türkiye bombalı saldırılara sahne oldu. Özellikle İstanbul'daki saldırı sonrası ülkede çok sık görülmeyen manzaralar yaşandı. İstanbul sokakları boşaldı, insanlar evlerinden çıkmadı. Peki, son aylarda giderek yoğunlaşan şiddet olayları toplum psikolojisini nasıl etkiliyor?

DW Türkçe'nin sorularını yanıtlayan Yard. Doç. Dr. Murat Paker'e göre, Türk toplumu bir korku tüneline sokulmuş durumda.

Murat Paker: Türk toplumu çok ciddi bir korku tüneline sokulmuş durumda. Bunu özellikle son bir haftada, 10 günde çok yoğun olarak yaşadık. Hafta sonu zirve yaptı bugün hala zirvede seyrediyor. İnsanlar büyük bir korku içerisinde, kaygı içerisinde evden çıkmamaya çalıştılar bütün hafta sonu. Şehir dışına çıkanlar oldu. Bugün işine gücüne, okuluna gitmeyen çok sayıda insan var. Epey ciddi bir korku tünelinde olduğumuz söylenebilir.

Tahmin etmesi kolay değil ama hemen bitmesi zor gözüküyor Türkiye'nin siyasi dinamikleri açısından. Ama uzun süre böyle devam etmesini de Türkiye gibi karmaşık, kalabalık, çok değişik dinamikleri olan bir toplumun kaldırması da çok kolay gözükmüyor. Biliyorsunuz 7 Haziran seçimlerden sonra Türkiye yeniden bir şiddet sarmalına yuvarlandı. Zaten korku tüneline bir şekilde sokulmuştu Türkiye toplumu. Özellikle Kürt illerinde çok yoğun bir şiddet uygulandı. Kürt sorunu tekrar şiddetle çözülme yoluna sokuldu. Hükümetin bu politikasını PKK da kabul etti. O da şiddete şiddetle karşılık verdi. Bir sarmala yuvarlanıldı. Ve tahminimce AKP iktidarı bu şiddet sarmalını olabildiğince kontrollü tutarak kendi lehine kullanmak istedi. Bunda 1 Kasım seçimlerine kadar başarılı da oldu. 1 Kasım seçimlerinde toplumda yarattığı bu güvensizlik, istikrarsızlık, korku ortamından faydalanıp kendisini bir istikrar unsuru olarak ortaya koydu ve yüzde 50'ye yakın oy aldı, tekrar tek başına iktidara geldi. Yalnız, devam etti bu şiddet sarmalı ve istikrar için geldiğini iddia eden AKP hükümetinin politikaları, toplumu, toplumdaki derin gerginlikleri yatıştırmak yerine daha da artırıcı bir şekilde seyrettiği için artık gelinen noktada bu korku tüneli dediğim şey, eskiden olduğu gibi, geçen yıl aylarca olduğu gibi artık AKP iktidarının da faydasına olmaktan çıktı, kontrolsüz bir şekle geldi.  Ve şimdiki korku tüneli artık ne AKP'nin ne PKK’nın, Türkiye'de siyaset yapan hiçbir gücün faydasına olan bir şekilde değil. Hiçbir rasyonelliği olmayan, tamamen irrasyonel, tamamen tüm kesimleri girdaba sokan, felce uğratan, hiç kimsenin yararına olmayan bir halde bir istikrarsızlık durumu yarattı. Maalesef böylesi durumlarda insanlar, korku tüneline sokulan toplum kesimleri ister istetemez bir güvenlik arayışına, bir istikrar arayışına girerler. Nereden bu istikrar arayışını bulabilirler diye baktığımızda artık bu ne Erdoğan ne AKP ne de herhangi bir başka güç değil. Var olan mevcut siyasi güçler maalesef değil. Çünkü kontrol edemiyorlar algısı, görüntüsü, güçlü bir şekilde ortaya çıktı. Maalesef demokrasi dışı durumlar mesela bir darbe ortamına uygun bir sosyo psikolojik iklim yaratılmaya çalışılıyor mu acaba sorusunu insanın aklına getiriyor. Mevcut siyasi güçler bu kadar irrasyonel davrandıklarında, herkesi girdaba sokar hale getirdiklerinde toplumun önemli bir kesimi darbe gibi tamamen anti demokratik bir durumdan medet umar hale getirilebilir. Böyle bir riskin de şu anda Türkiye toplumunda olduğu söylenebilir.

Evet, öyle bir risk var maalesef ve sağduyulu iktidar çevrelerinden de işte iktidarla mücadele ettiğini söyleyen PKK çevrelerinden de sağduyulu bir ses son zamanlarda duymuyoruz. Türkiye gibi bir ülkenin siyasi problemlerini, tansiyonlarını şiddetle çözebileceğini düşünmek iktidar için de iktidara muhalefet edenler için de büyük bir aymazlıktır. İktidar bu aymazlığı uzun bir zamandır sürdürüyor. Kürt meselesini şiddetle çözebileceğini sanıyor. Bu yönde politikalar uyguluyor. Tamiratı giderek zorlaşan büyük yıkımlara yol açıyor. Bunlar Kürtlerin kolektif hafızasında silinmez izler yaratıyor maalesef. Bunla mücadelenin de gene şiddet politikalarıyla, savaşla olabileceğini düşünmek de, bu yolla değiştirilebileceğini düşünmek de başka bir tür aymazlık bence. O da başka tür yıkımlara hüsranlara yol açıyor. O yüzden Türkiye o açıdan oldukça sıkışmış, zor bir durumda. Bir de bunlara tabii bir de IŞİD gibi belayı eklemek lazım. O da ayrı bir önemli faktör olarak devrede. İşi daha da karmaşıklaştıran, tam ne olduğu iktidar ve PKK kadar açık olmayan, daha karanlık yönleri olan başka bir faktör o da. Dolayısıyla çok bilinmeyenli karmaşık bir denklem var ve bu korku tüneli gerçekten Türkiye'nin, sağlıklı Türkiye toplumunun sağlıklı düşünebilme, rasyonel düşünebilme kapasitesini epeyce, ciddi biçimde aşındırmış durumda.

Almanya'nın terör uyarılarının ardından İstanbul'da bir saldırı düzenlenmesi üzerine sosyal medyada tartışmalar başladı. Teşekkürler Almanya etiketi bir anda popüler oldu. Birçok vatandaş paylaşımlarında Alman yetkililere teşekkür ederek güvenlikle ilgilikaygılarını dile getirdi. Türkiye'de resmi güvenlik makamları ve birimlerine güven sarsıldı mı?

Türkiye toplumu öteden beri zaten resmi kurumlara güvenin çok yüksek olduğu bir toplum değil. Türkiye toplumu yaşayarak bunu biliyor, öğrenmiş durumda. Türkiye'de insana verilen değer maalesef öteden beri çok yüksek değil. Son olaylarda, bir önceki Ankara 13 Mart'ta TAK'ın üstlendiği Ankara katliamında, orada bir iki gün önce ABD elçiliği bir uyarı yapmıştı. Bizimkiler böyle bir şey yapmamıştı Türkiye hükümeti. Yine aynı şey oldu. Bunu biliyor zaten Türkiye toplumunun önemli bir çoğunluğu. Resmi söylemde toplumun çoğunluğu belki bunu itiraf etmez ama içten içe sezgisel düzeyde bunu biliyordur.

• DW