Ve Sendikaların 'Kölelik Büroları' Dediği Özel İstihdam Büroları Yasalaştı... Peki Neler Getiriyor?

İşçi sendikalarının 'kölelik büroları' olarak nitelendirdiği 'Özel İstihdam Büroları'nın kurulmasına ilişkin kanun tasarısı TBMM Genel Kurulu'nda kabul edildi ve yasalaştı...

Yasanın hükümet çevreleri tarafından kadın işçileri, ev emeği ve tarım işçilerini gözetmek amacıyla hazırlandığını söylemine karşılık, sendikalar bu yasayla birlikte taşeron sisteminin sınırsız hale geleceğini, asıl işverenle hukuki bir bağı kalmayan işçilerin istendiği anda işten çıkartılabileceğini söylüyor. 

'Özel İstihdam Büroları'nın kurulmasını öngören kanun  tasarısı TBMM Genel Kurulu'nda görüşülerek yasalaştı. 

'İş Kanunu ile Türkiye İş Kurumu Kanunu'nda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun' ile özel istihdam bürosunun faaliyet alanı genişletiliyor, geçici iş ilişkisi kurma faaliyeti bu bürolara veriliyor.

Geçici iş ilişkisi, özel istihdam büroları aracılığıyla ya da holding bünyesi içinde veya aynı şirketler topluluğuna bağlı başka bir iş yerinde görevlendirme yapılarak kurulabilecek. 

Yasa, özel istihdam bürolarına, işveren ile geçici işçi sağlama sözleşmesi yaparak, işçisini geçici olarak işverene devri yetkisini getiriyor.

Doğum izni ve doğum sonrası kısmi çalışma hakkı kullanan, askerlik hizmetini yapan ve iş sözleşmesi askıya alınan çalışan yerine başka bir işçi ile geçici iş ilişkisi, bu hallerin devamı süresince kurulabilecek.

Mevsimlik tarım işlerinde veya temizlik işleri, hasta, yaşlı ve çocuk bakım hizmetleri gibi ev hizmetlerinde, süre sınırı aranmadan geçici iş ilişkisi oluşturulabilecek.

İşletmenin günlük işlerinden sayılmayan ve aralıklı olarak gördürülen işlerde, iş sağlığı ve güvenliği bakımından acil olan işlerde veya üretimi önemli ölçüde etkileyen zorlayıcı nedenlerin ortaya çıkması halinde, işletmenin iş hacminin öngörülemeyen şekilde artması halinde ve mevsimlik işler hariç dönemsellik arz eden iş artışları halinde, en fazla 4 ay süresince geçici iş ilişkisi kurulabilecek.

Geçici işçi sağlama, mevsimlik işler hariç dönemsellik arz eden iş artışları haricinde, toplam 8 ayı geçmemek üzere en fazla iki defa yenilenebilecek. Sürenin sonunda aynı iş için 6 ay geçmedikçe geçici işçi çalıştırılamayacak.

Toplu işçi çıkarılan iş yerlerinde 8 ay süresince, kamu kurum ve kuruluşlarında, yer altında maden çıkarılan iş yerlerinde geçici işçi çalıştırılamayacak.

Grev ve lokavt uygulaması sırasında geçici iş ilişkisi kapsamında işçi çalıştırılamayacak.

Geçici işçi ile yapılacak iş sözleşmesinde, işçinin ne kadar süre içerisinde işe çağrılmazsa haklı nedenle iş sözleşmesini feshedebileceği belirtilecek, bu süre üç ayı geçemeyecek.

Geçici iş ilişkisinde işveren, özel istihdam bürosu olacak. Özel istihdam bürosu işçisi, geçici iş ilişkisi kurulan işverenin iş yerindeki tüm açık işlerden haberdar edilecek.

İş yerindeki sosyal hizmetlerden yararlanabilecek

Geçici işçiler, çalıştıkları dönemlerde ulaşım, yemek, kantin ve çocuk bakım hizmetleri gibi sosyal hizmetlerden, çalışmadıkları dönemlerde ise özel istihdam bürosundaki eğitim ve çocuk bakım hizmetlerinden yararlanabilecek.

Özel istihdam bürosu ile geçici işçi çalıştıran işveren arasında yapılacak olan geçici işçi sağlama sözleşmesinde, sözleşmenin başlangıç ve bitiş tarihi, işin niteliği, özel istihdam bürosunun hizmet bedeli, varsa geçici işçi çalıştıran işverenin ve özel istihdam bürosunun özel yükümlülükleri yer alacak.

Aynı holding veya şirketler topluluğu içinde kurulan geçici iş ilişkisi 6 ayı geçemeyecek, en fazla iki defa yenileme yapılabilecek.

Sözleşme süresinin dolmasına rağmen geçici iş ilişkisi devam ederse, belirsiz süreli iş sözleşmesi kurulmuş sayılacak. Bu durumda özel istihdam bürosu, işçinin geçici iş ilişkisinden kaynaklanan ücretinden, işçiyi gözetme borcundan ve sosyal sigorta primlerinden sözleşme süresince sorumlu olacak.

Geçici işçi, iş yerine ve işe ilişkin kusurundan kaynaklı zarardan, geçici işçi çalıştıran işverene karşı sorumlu olacak.

Uzaktan çalışma, 'işçinin, işveren tarafından oluşturulan iş organizasyonu kapsamında iş görme edimini evinde ya da teknolojik iletişim araçları ile iş yeri dışında yerine getirmesi esasına dayalı ve yazılı olarak kurulan iş ilişkisi' olarak tanımlanıyor.

Uzaktan çalışmada işçiler, esaslı neden olmadıkça salt iş sözleşmesinin niteliğinden ötürü emsal işçiye göre farklı işleme tabi tutulamayacak.Türkiye İş Kurumu Kanunu'na, 'Özel istihdam bürosu', 'İş arayanların elverişli oldukları işlere yerleştirilmesine ve çeşitli işler için uygun işçiler bulunmasına aracılık yapan, geçici iş ilişkisi kurma faaliyeti yürütmek üzere kurum tarafından izin verilen gerçek veya tüzel kişiler tarafından kurulan bürolar' olarak tanımlanıyor.

• Kabul edilen yasayla birlikte, özel istihdam bürosu ve geçici iş ilişkisi kurma izinlerinin hangi hallerde iptal edileceği düzenleniyor.

• Özel istihdam bürosu kurma izni; aranan şartların kaybedilmesi veya taşınmadığının sonradan anlaşılması, izin almadan faaliyetin yürütülmesi, istisna tutulan meslek mensupları dışında iş arayanlardan ücret alınması veya menfaat sağlanması, iş arayanlara ilişkin bilgilerin iş ve işçi bulma faaliyetinden başka bir amaçla toplanması, çalışma izni bulunmayan yabancı işçi çalıştırıldığının tespit edilmesi, 12 ay boyunca hiçbir işe yerleştirmeye aracılık yapılmaması halinde, özel istihdam bürosu izni iptal edilecek, 3 yıl süreyle izin verilmeyecek.Kurumca verilen geçici iş ilişkisi kurma yetkisi; iznin iptal edilmesi, işçi sayısının yüzde 10'unun ücretinin ödeme gününden itibaren 20 gün içinde ödenmemesi, bir yıl içinde en az bir işçinin ücretinin en az üç defa sözleşmeyle belirlenen ücretin altında ödenmesi, kayıt dışı işçi çalıştırıldığının tespit edilmesi halinde geçici iş ilişkisi kurma yetkisi iptal edilecek ve 3 yıl süreyle izin verilmeyecek.

• Geçici iş ilişkisi kurma yetkisinin iptali halinde, devam eden sözleşmelerin uygulanmasına süreler tamamlanıncaya kadar devam edilecek, ancak bu dönem içerisinde geçici iş ilişkisi kurma veya geçici işçi sağlama sözleşmesini uzatma yetkisini kullanılamayacak.

• Özel istihdam bürosunun kapanması halinde geçici işçi çalıştıran işverene bu durumun tebliğ edilmesiyle geçici iş ilişkisi sona erecek.Kurum tarafından aracılık izni veya geçici iş ilişkisi yetkisi verilmemesi, bu iznin veya yetkinin iptal edilmesi kararlarına karşı, kararın tebliğ tarihinden itibaren 30 iş gününde yetkili iş mahkemesinde dava açılabilecek.

• Özel istihdam bürosu, aracılık ve geçici işçi sağlama faaliyeti karşılığı olarak işverenden hizmet bedeli alabilecek. İş arayanlardan ve geçici iş ilişkisiyle çalıştırılan işçilerden menfaat sağlanamayacak ve hizmet bedeli alınamayacak. Ancak özel istihdam bürolarınca, istisna tutulan meslekler ve pozisyonlar için hizmet bedeli alınabilecek.

Türkiye Mühendis ve Mimar Odaları Birliği yasayı sert sözlerle eleştirdi. Yapılan açıklamada şu ifadelere yer verildi:

Yasanın her ne kadar kadın işçileri, ev içi emeği ve tarım işçilerini gözetmek için hazırlandığı ifade edilse de gerçek bundan bir hayli uzakta. Gerçeklikte Özel İstihdam Büroları aracılığı ile işverenlerin asıl iş koluna dahil olan işler için de işçi kiralayabilecekleri temelini taşıyor. Yani geçmişte asıl işkolunu kapsamayan taşeron sistemi sınırsızlaştırılıyor. Böylelikle asıl işverenle hukuki bir bağı kalmayan işçiler istendiği anda işten çıkartılabilecek ve işçilerin örgütlenme hakları da fiilen ellerinden alınmış olacak.

Emek örgütlerinin şu ana dek yaptığı araştırmalar  bu yasanın sonucunda Türkiye'deki kayıtlı istihdamın yarısı kiralık işçilik olarak kullanılır hale gelecek. Bu durumda işçiler her an işten çıkartılabilecek, kıdem tazminatlarını kullanmaları mümkün olmayacak. Yıllık izinlerin kullanımı ise hayal olacak. Çalışanlar işveren tarafından kiralandıkları için keyfi işten çıkarmaların tüm zemini işverene sunulmuş olacak. Bunun sonucu olarak işçilerin sağlık sigortaları, gelirleri, SGK prim ödemeleri de düzenden arındırılacak. Her kiralanma aralığında işçiler devlete sağlık pirimini ödeyecek. Emeklilik hayal olacak.

Gazeteci ve sosyal güvenlik uzmanı Ali Tezel'de ilgili yasayı tasarı halindeyken Yeni Yüzyıl gazetesindeki köşesinde yazdığı yazıda eleşirmişti. Tezel,yazısında yasayla ilgili, ' İşçi de kaza sonrasında gerek maddi ve gerekse manevi tazminat konusunda hem asıl işvereni hem de taşarondan dilediğine dava açabilmekteyken bu yasadan sonra sadece ÖİB’ye dava açabilecek.

Örneğin, şu an 1500 işçisi olan bir otomobil fabrikası tüm işçilerine hepinizi işten çıkardım ama şimdi gidip ÖİB’lerle anlaşır gelirseniz hepinizi kiralık işçi olarak tekrar alacağım derse yasal olarak bunu engelleme imkanı yok. Yani işverenler şimdi tüm işçilerini ÖİB’lerden kiralayıp, kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, fazla mesai ücreti, yıllık izin ve parası vermek zorunluluğundan kurtulacaklar' ifadelerine yer vermişti.

AA,Onedio,Yeni Yüzyıl