Sanatın Yalnızca Güzelliği Yansıtması Gerektiği Fikrine Karşı Çıkan Fütürizm Akımı Nedir?
Fütürizm sadece bir sanat hareketinden daha fazlası. Fütürizm akımı, 20. yüzyılın başlarında İtalya’da ortaya çıkan bir sanat ve edebiyat hareketi olarak tüm dünyayı etkisi altına almaya devam ediyor. İtalya’nın kültürel yapılarının altında yatan geleneksel sanatlara ve modası geçmiş ideallere bir tepki olarak doğmuş bu akımın detaylarını birlikte inceleyelim.
Sanat ve teknolojinin birleşimini vurgulayan, geleceğe odaklanan ve mevcut durumu reddeden bir yaklaşım.
Sanatın sadece güzelliği yansıtması gerektiği fikrine karşı çıkan bu akım; hareket, hız, dinamizm ve şehir hayatı gibi modern yaşamın unsurlarını sanatın konusu haline getirdi.
Fütürizm akımı nedir?
Fütürizm, 20. yüzyılın başlarında ortaya çıkan bir sanat ve edebiyat akımıdır. Akımın adı, İtalyan yazar ve ressam Filippo Tommaso Marinetti'nin 1909'da yayınlanan 'Fütürizmin Açıklaması' adlı eserinden geliyor.
Toplumsal ve siyasi düzeni reddeden bir hareket olarak doğan Fütürizm, teknolojinin sanatın geleneksel biçimlerine yeni bir boyut kazandırabileceği fikrinden çıktı.
Sosyal ve politik düzeni reddetmek için bir hareket olarak ortaya çıkan Fütürizm, teknolojinin geleneksel sanat biçimlerine yeni boyutlar katabileceği fikrinden doğdu. Bu nedenle Fütürist ressamlar, heykeltıraşlar ve yazarlar, makineleşmiş dünyanın estetiğini yansıtan eserler ortaya koydular.
Stefan Zweig, 1943 yılında yazmış olduğu “Dünün Dünyası” isimli kitabından alınan cümleler Fütürist hareketin neden ortaya çıktığını kısaca özetlemek için yeterli olacaktır.
Fütürist sanat akımı ne zaman, kim tarafından ve nerede doğdu?
Fütürist hareket, İtalyan şair Filippo Tommaso Marinetti'nin (1876-1944) 1909'da Fütürist Manifesto'yu yazmasıyla başladı. Bu manifestonun yazılmasına ilham veren olay, 25 Temmuz 1909'da Reed Red adlı bir İngiliz'in Manş Denizi'ni geçerek Calais şehrinden İngiltere'nin Dover limanına uçmasıydı.
Ulaşım dünyasında diğer bir önemli gelişme ise İtalya’nın önemli bir sanayi şehri olan Torino’da.
Fabbrica Italiana Automobile Torino-Torino (İtalyan Otomobil Fabrikası, FIAT) 1889'da kuruldu. Taşımacılık endüstrisindeki bu olay, İtalya'da Fütürist hareketi doğurdu.
Fütürizm sanat akımının özellikleri nelerdir?
Bu akımın en karakteristik özellikleri ritim, dinamiklik ve eşzamanlılıktır. Hızın estetiği ya da hareketin görsel ifadesi olarak yorumlanabilecek bu akım, yeni bir Empresyonist akım olarak da benimsenmiştir.
Kısaca Fütürizm yeni dünya için yeni bir sanattır. Geçmişin sanatıyla kopmak, yerine yenisini koymak için ortaya çıkmıştır.
Birden fazla kamera kullanarak yaptığı hareket çalışmaları ile tanınan İngiliz fotoğrafçı Eadweard Muybridge (1830-1904), ilk sinema filminin mucidiydi.
Edweard Muybridge ve Etienne Jules Marey (1830-1904), hareketli görüntüleri yakalamak için deneysel fotoğraf teknikleri denediler.
Bu ikili, gerçekliğin her an oluşum halinde olduğuna dair düşünceler elle tutulamaz dinamik anı resmetmek peşinde koşan fütüristlere tercüman olmuşlardır.
Fütürizm sanat akımının temsilcileri ve en ünlü eserleri:
Dünya sanat tarihine etki eden fütürizm akımının akla gelen ilk sanatçıları arasında; Umberto Boccioni (1882-1916), Luigi Russolo (1885- 1947), Carlo Cara (1881-1966), Giacomo Balla (1871-1958) ve Gina Severini (1883- 1966) sayılabilir.
Akla ilk gelen fütürist sanatçılardan biri Umberto Boccioni'dir.
İzlenimcilik akımı ve özellikle Puantalizm tekniği ile ilgili çok resim yapan Umberto Boccioni, Fütürizm akımıyla ismini duyursa da fütürist eserlerinde dışavurumcu bir etki de hissedilir.
Boccioni'nin 1912-14 heykelleri dinamizmi yansıtır. Sanatçının heykelinde hız ve hareket görünür kılınmıştır.
“Boşlukta İlerleyen Tekil Süreklilik Biçimleri” isimli çalışmasında heykelin durağanlığına karşılık mekanla bütünleşen bir hareket söz konusudur.
Fütürizm'de her şey hareket eder ve retinadaki görüntüler izleme titreşimleri olarak algılanır.
Umberto Boccioni'nin bu eserinde ise koşan bir atın 4 yerine 20 bacağı vardır.
Umberto Boccioni, “Ruh Durumları: Uğurlamalar” – 1911
Boccioni, bu eserinde ise bir tren kompartımanında oturan yolcuların tren giderken pencereden gördükleri ve kaybettikleri görüntüleri resmeder. Birbirine karışmış görüntüler doğanın renkleriyle birlikte verilirken doğal formlar soyutlanır, rakamlarda olduğu gibi resmedilir.
Giacomo Balla’nın eserlerinde kronofotoğraf tekniğini kullandığı görülür.
- Giacomo Balla, “Dynamism of a Dog on a Leash” – 1912
Edweard Muybridge ve Étienne-Jules Marey tarafından geliştirilen bu teknik, sinema ve analitik zaman fotoğrafçılığı çalışmalarına dayanmaktadır. Balla'nın çalışmasında dikkat çeken şey, insan ve hayvanların hareketlerinin ölçülerek tabloya aktarılmasıdır.
Balla’nın “Bir Otomobilin Hızı+Işıklar” tablosunda da nesnelerin hareketini soyut formlarla gösterir.
Fütürist sanat, çeşitli amaç ve etkileri yansıtan harekettir. Her zaman çağdaş dünyadan ve gerçek hayattan konular seçmiştir.
Fütürizm, Türkiye'de çeşitli alanlarda kendini kabul ettirdi, ancak etkisi sınırlı bir hareket olarak anıldı.
Türkiye'de Fütürizm'i benimseyen sanatçılar arasında şu isimler sayılabilir: İbrahim Çallı, Avni Arbaş, Zeki Faik İzer.
Yorum Yazın