OSI Modeli Nedir?

OSI (Open Systems Interconnections) Modeli

Üreticilerin kendi kafalarına göre bilgisayar malzemesi üretip, ürettikleri donanımın sadece kendi ürettikleri ürünlerle uyumlu olması tüketicilerin hangi marka ile başlarsa ilave ürünlerin hep o markadan olmasını gerektiriyordu ve üreticiler tüketiciye istedikleri gibi fiyat uygulaması neticesinde ve zamanla networklerin büyümesi hatta birbirine bağlanabilme gereksinimi bir standardın ortaya çıkmasını gerektirdi. Bu nedenle ISO (International Standard Organization) Uluslararası standartlar organizasyonu mevcut ağ yapılarını inceleyerek 1984 yılında OSI referans modelini geliştirmiştir. Bu tarihten itibaren donanım ve yazılım üretici firmaları OSI standartına uygun ürünler üretmeye başlamıştır. Bu sayede farklı markalarda üretilmiş ürünler networkler üzerinden birbirileri ile uyumlu hale gelerek haberleşebilmişlerdir.

OSI standart modeli 7 katmandan oluşmuştur.

OSI katmanlarını numaralandırırken büyükten küçüğe doğru sıralandırırız.

7- Uygulama Katmanı (Application Layer)

6- Sunum Katmanı (Presentation Layer)

5- Oturum Katmanı (Session Layer)

4- Nakil Katmanı (Transportation Layer)

3- Ağ Katmanı (Network Layer)

2- Data Link Katmanı (Data Link Layer)

1- Fiziksel Katman (Physical Layer)

Burada 7. 6. 5. katmanlar işlevleri yazılımlarla sağlanan üst katmanlardır. Bu üç katman TCP modelinde uygulma katmanı olarak tek bir katmandır. Diğer 4. 3. 2. ve 1. katmanlar ise alt katmanlar olarak adlandırılırlar. Bu katmanların işlevlerini networkte kullanılan bilgisayar ve diğer cihazların donanımlarının yazılımları sağlarlar.

Şimdi bu katmanları biraz daha yakından incelemek istersek.

7. Uygulama Katmanı;

Monitörümüzde gördüğümüz herşeyi örnek olarak verebiliriz. Kullanıcıya en yakın katmandır, diğer katmanlara herhangi bir hizmet sağlamaz. Bu katmanda kullanılan bazı uygulamalara FTP, TFTP, HTTP, TELNET, SNMP, ve SMTP protokollerini örnek verebiliriz.

6. Sunum Katmanı;

karşı bilgisayara gönderilecek datanın karşı bilgisayarın da anlayabileceği ortak bir formatı belirlemek için kullanılır. Başka bir deyişle dosyanın alındığı noktada formatının yani dosyanın uzantısının kimliğini belirler. Örnek vermek gerekir ise; MPEG, GIF, TXT, ASCII, JPEG, AVI….

5. Oturum Katmanı;

Baglantı kurulan bilgisayarlar arasında oturumların sunumların açık olup olmadığını kontrol ederler. Örnek vermek gerekirse; SQL, Netbios adları, NFS. Daha sade olarak düşünürsek Facebook, MSN, Skype gibi sunumlar karşıda açıkmı değilmi kontrolunu yaparlar.

4. Nakil Katmanı;

Kaynaktan hedef bilgisayara nakil edilecek olan datanın deforme olmadan güvenli olarak hedefe ulaştırılmasını sağlar. Üst katmanlardan gelen dataların hedefe ulaşıp ulaşmadığını uygun protokoller ile kontrol edebilir. Data transferinde TCP yada UDP kullanılabilir. Firewall da bu katmanda çalışır. Bu katmanın en önemli fonksiyonu Güvenlilik ve Akış Kontrolu dur. Güvenlilik diğer bilgisayara gönderilen datanın hedefteki doğru adrese ve bilgisayara verıp varmadığı, eger varmadı ise verinin tekrar gönderilmesinin sağlanmasıdır.

Networklerde bağlantı yapılan gerek bilgisayarlar, gerekse network bağlantısını sağlayan cihazlar farklı modellerde hızlarda ve kapasitelerde olabilir. Böyle durumlarda veri akışını sağlıklı olarak sağlayabilmek için eğer alıcı yavaş ise veya network meşgul ise gönderici gönderdiği datayı yavaşlatarak göndermek zorundadır. Aksi taktirde alıcı bilgisayar kapasitesi veya meşguliyeti gereği bazı dataları alamaz ve data kaybına sebep olabilir. Bu durumdan kaçınmak için Nakil Katmanı ara bellekleme, tıkanıklıktan kaçınma ve pencereleme methotları kullanarak akış kontrolünü sağlarlar.

Ara bellekleme de gönderilen datanın akış hızına müdehale edilmez. Kapasitenin fazlası veriler ara belleğe alınırlar, tıkanıklığa mahal vermemek için ICMP Source Quench mesajı ile veri gönderen bilgisayarın gönderme hızının yavaşlatması talebinde bulunulur. Pencereleme methodu ile paketlerin gruplar halinde gönderilmesi sağlanır.

3. Ağ Katmanı;

Ağ katmanı paketlerin lokal yada geniş ağlar arasındaki hareketlerini sağlayan bir katmandır. Bu durumu sağlayabilmek için mantıklı bir adresleme yapısına ihtiyaç vardır. Her geçen gün büyüyen networklerde adresleme yapısının hiyerarşik olmasını gerektirir. Hiyerarşik sistemin diğer bir avantajı da dataların hedef bilgisayarlara en kısa yoldan erişiminin sağlanmasıdır. Bu işlem bu katmandaki adresleme şekli ile sağlanabilmektedir.

Adreslemeler Dinamik yada Statik olarak yapılabilmektedir. Dinamik adresleme DHCP protokolu vasıtası ile serverlar aracılığı ile, Statik adresleme ise manuel olarak yapılır.

Bu katmanda datanın hedefe varabilmesi için en iyi yol seçimi Router cihazları ile sağlanır.

Layer 3 Ağ Katmanında çalışan cihazlar yönlendirme işleminde oldukça başarılıdırlar. Bu katmanda kullanılan protokollere IP, ARP, RARP, BOOTP, ICMP örneklerini verebiliriz.

(ICMP=Internet Control Mesaj Protokol, diğer bir anlamda ping protokolu)

2. Data Katmanı;

Data katmanda datanın fiziksel ortamda nasıl taşınacağı ve adreslemesi tanımlanır. Fiziksel adreslemeden kasıt MAC (Media Access Control) adresleridir. Bu katman Adresleme, Hata saptama, Hakemlik ve Kapsüllenmiş datayı tanımlama fonksiyonlarına sahiptir.

Ethernet kartı hakemlik yapabilmek için CSMA/CD (Carrier Sense Multiple Access with Collision Detect) algoritmasını kullanır. Bu algoritmaya göre ethernet;

1- Hattın boş olup olmadığını dinler.

2- Eğer hat boş ise datayı gönderir.

3- Eğer hat dolu ise beklemeye ve hattı dinlemeye devam eder.

4- Gönderme esnasında Data transferinde çarpışma meydana oluşursa göndermeyi durdurur ve tekrar dinlemeye devam eder.

Adresleme konusunda da MAC, Unicast, Broadcast ve Multicast adresleri örnek verilebilir.

Data link katmanında Freame Relay, ATM, HDLC protokollerini kullanabilir. Repeaterlar, Switchler, Hublar ve Brich ler Layer 2 Datalink Katmanında çalışırlar.

1. Fiziksel Katman;

Fiziksel katmanda datalardan oluşan paketlerin dijital bitlere çevrildiği katmandır. Bağlantı kablolar, hublar, repretörler da bu katmanda yer alır. Bu katman için herhangi bir protokol yoktur.

Osi modeli ile TCP modelinin kıyaslaması ve protokoller aşşağıdaki gibidir.

Osi katmanlarının ezberlenmesinde yardımcı olacak bazı cünleler geliştirilmiştir. Kişi arzu ederse kendi hatırlama yöntemlerini geliştirebilir.

Please do not trow sausage pizza away

Kategori: Genel Etiketler: arp, BOOTP, FTP, HTTP, ICMP, IP, OSI, RARP, SMTP, SNMP, TCP, TELNET, TFTP