Kaç Ağaç Kesildi, Siyanür Kullanılacak mı? Dört Soruda Kaz Dağları'nda Maden Çalışması

Kaz Dağları Milli Parkı’na 40 kilometre uzaklıktaki Kirazlı’da başlatılan maden projesi, bugüne kadar ki en büyük çevre eylemleri arasına girdi. Maden sahasının yeri, kaç ağaç kesildiği, siyanür kullanıp kullanılmayacağı ve çevreye etkileri tartışma konusu. Gelin tartışmaların yoğun olduğu maddelere yakından bakalım... 

Kanadalı maden arama şirketi Alamos Gold’un Türkiye’deki iştiraki Doğu Biga Madencilik tarafından Çanakkale Kirazlı’da yürütülecek maden arama faaliyetlerine karşı tepkiler sürüyor. 

Bölgede 26 Temmuz’da 16 kişiyle başlayan “Su ve Vicdan Nöbeti”, 5 Ağustos’ta Çanakkale Belediyesi’nin çağrısıyla, binlerce insanın, bir kilometrelik bir kortej oluşturduğu “Büyük Su ve Vicdan Buluşması”na dönüştü.

Sivil toplum kuruluşları, dernekler, sendikalar, milletvekilleri, avukatlar, sanatçılar ve Türkiye’nin dört bir tarafından gelen çevre destekçilerinden oluşan eylemciler, tel örgülerle korunan maden sahasına girerek ağaç dikti. 

Independent Türkçe, kamuoyunda maden çalışmasına yönelik merak edilenleri 4 soruda aktardı.

Çanakkale merkeze 30 kilometre uzaklıktaki maden sahası, Kirazlı-Balaban Çeşmesi mevkiinde yer alıyor. 

Saha aynı zamanda bölgenin tek içme suyu kaynağı Atikhisar Barajı'na 14, Kaz Dağları Milli Parkı'na 40 kilometre uzaklıkta.

Tarım ve Orman Bakanlığı, sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada her ne kadar “Maden Sahaları Rehabilitasyon Eylem Planı” kapsamında maden arama çalışmalarının tamamlandığı bölgelerin eski hâline kavuşturulacağını duyursa da bu açıklama çevreciler için tatminkâr değil. 

Türkiye Erozyonla Mücadele, Ağaçlandırma ve Doğal Varlıkları Koruma Derneği’nin (TEMA) verilerine göre 195 bin, projenin Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) raporuna göre 45 bin 650, Orman Genel Müdürlüğü’ne göre ise 13 bin 400 ağaç kesildi. 

İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Orman Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Doğanay Tolunay’a göre ise bu sayı 198 bine kadar çıkıyor.

Tolunay, sayılardaki farklılığın nedenini “bazı küçük ağaçların ağaçtan sayılmaması” olarak açıklıyor. Konuyla ilgili Twitter hesabından değerlendirme yapan Tolunay, yerden 1,3 metrelik yüksekliğe tekabül eden “göğüs yüksekliklerindeki” çap ölçümü 8 santimetreden küçük olan ağaçların “kesilirken ağaç yerine konulmadığını” söylüyor. 

“Bu ağaçlar dikilirken sayılmakta ancak kesilirken nedense görmezden gelinmektedir” diyen Tolunay, Doğu Biga Madencilik tarafından kurulduğu iddia edilen “hatıra ormanı” üzerinden örnek verdi:

Maden şirketi tarafından kurulan 'hatıra ormanına' dikilen 14 bin fidan, ağaçtan sayılırken, Kaz Dağları’nda kesilen yaklaşık 150 bin ağaç, fidan olarak gösterilmekte, bunlar ormanda yokmuş gibi davranılmaktadır.

Doğu Biga Madencilik, yaptığı yazılı açıklamada suyun ve toprağın siyanürle kirleneceği iddialarını yalanlıyor.

Ancak çevre aktivistlerine göre firma, altın çıkarmak için 20 bin ton siyanür kullanmayı planlıyor. Aktivistlere göre bu durum 180 bin kişiye ulaşan temiz su kaynağını tehlikeye sokuyor. 

Çanakkale Belediye Başkan Yardımcısı Rebiye Ünüvar, 2 Ağustos’ta Reuters’a verdiği röportajda “Cevher işlenirken net bir şekilde biliyoruz ki siyanür kullanılacak” dedi ve ekledi:

Altı sene sonra burayı çoraklaştırıp çölleştirip gidecekler. 72 milyon ton cevher dinamitlerle patlatılıp işlenecek. Bunun 26 milyon tonu siyanür ile işlem görecek. Burada bir cehennem çukuru açılacak ve orada izole ettiklerini söyledikleri siyanür atık havuzunda toprağımız kirlenmiş olacak siyanürle ve yağmur sularıyla.

Kirazlı’da altın ve gümüş madeni arama faaliyetleri için 2010 yılında gerekli başvuruları tamamlayan Alamos Gold’un Türkiye dışında ABD, Kanada ve Meksika’da projeleri bulunuyor. 

Kirazlı’nın yanı sıra Ağı Dağı ve Çamyurt’ta da projeleri bulunan şirketin Türkiye'deki faaliyetlerini iştiraki ve yüzde 100 sahibi olduğu Doğu Biga Madencilik yürütüyor. 

Hem Alamos Gold’un hem Doğu Biga Madencilik’in CEO’su John McClusky, 2018’de Bloomberg’e verdiği bir röportajında Türkiye’ye 2010’dan bu yana 100 milyon dolar yatırım yaptıklarını söylemişti. McClusky, ilk kazılarında 3 milyon ons altın bulduklarını açıklamıştı. 

Doğu Truva Madencilik şirketinin 2010’da adını değiştirmesinin ardından kurulan Doğu Biga Madencilik’in Alamos Gold’a tam devrei 2017’de gerçekleşti. Ortaklık yapısı da geçen yıl haziranda değişen şirketin yüzde 100’ünü Alamos Gold aldı.