İtalyan Siyasetinde Yolsuzluğun Ayyuka Çıktığını Ortaya Döken Temiz Eller Operasyonu Sırasında Neler Oldu?
Merhabalar. Televizyonlarda sık sık duymuşuzdur: Temiz Eller, İtalyan hükümetinin yolsuzlukları, Berlusconi'in politikaları. Bu içerikte 1990'lı yıllarda İtalyan siyasetinin yerle bir olmasına yol açan Temiz Eller operasyonunu kaleme aldım.
İyi okumalar dilerim.
İtalya, 1990’lı yıllarda çok büyük bir adli soruşturmaya tanık oldu. “Mani Pulite” yani “Temiz Eller” adlı operasyon ülkede Birinci Cumhuriyet’in ortadan kalkmasına, politikacıların ve iş dünyasındaki sektör liderlerinin suçlanmasına yönelikti. O dönem İtalya’da neler oldu hep birlikte bakalım.
Temiz Eller operasyonunda soruşturmadan sorumlu yargıç Antonio Di Pietro’ydu. 1980’li yıllarda ülkede İtalyan ve yabancı şirketler büyük hükümet sözleşmeleri için yıllık yaklaşık 4 milyar dolar rüşvet vermişti.
Dönemin İtalyan Parlamentosu üyelerinin yarısından fazlası soruşturuldu, ülkede 400’den fazla şehir ve kasabanın meclisleri yolsuzluk suçlamasıyla feshedildi. Soruşturma İtalya’nın tam anlamıyla nasıl yozlaşmış bir sistem içerisinde olduğunu ortaya koyuyordu.
Bu yozlaşmış sisteme “Tangentopoli” denilmiştir; bu ifade kamu sözleşmeleri için verilen rüşvetten dolayı tangente ve şehir anlamına gelen poli kelimesinden gelmektedir.
Tangentopoli olayları, 17 Şubat 1992 tarihinde yargıç Antonio Di Pietro’nun merkez soldaki İtalyan Sosyalist Partisi üyesi Mario Chiesa’yı Milano’daki bir temizlik firmasından rüşvet aldığı gerekçesiyle tutuklamasıyla başladı.
Partinin lideri Craxi, Chiesa’yı kötü adam olarak nitelendirdi ve ondan desteğini çekti. Meslektaşlarının bu muamelesine üzülen Chiesa da bu sefer onları da ilgilendiren yolsuzluklar hakkında mahkemeye bilgi vermeye başladı.
Bu olaylar Temiz Eller soruşturmasının fitilini yaktı. Artık tüm İtalyan basınında yolsuzluğa bulaşan siyasilerin haberleri yayılmaya başladı.
Birkaç ay sonra hem İtalyan hükümetinden hem de muhalefetten pek çok siyasetçi ve iş insanı yolsuzluk suçlamasıyla tutuklandı. Milano’da başlayan soruşturma, yolsuzluk ve rüşvet olaylarını itiraf eden politikacılar yüzünden ülkenin her yerine yayıldı.
Bunun nedeni daha alt kademedeki politikacıların, üstlerinden destek görmemesi, onların da kendilerini ihanete uğramış hissederek üstlerindeki politikacı ve liderleri cezalandırmak istemesiydi. Öyle ki tarih 1992’nin eylül ayını gösterdiğinde yolsuzlukla suçlanan İtalyan Sosyalist Partisi’nden siyasetçi Sergio Moroni, işlediği suçları kendi kişisel çıkarları için değil partinin çıkarları için yaptığını yazan bir mektup sonrasında intihar etti.
Partinin lideri Craxi de artık yolsuzlukla suçlananlar arasındaydı, bu yüzden partisinden istifa etmek zorunda kaldı. Partinin yeni lideri Amato’nun hükümeti ve Adalet Bakanı Conso, rüşvetle ilgili suçlamaları cezai kapsamdan çıkarılıp idari suçlamalara dönüşmesini bir kararname çıkartarak sorunu çözmeye çalıştı.
Bunun anlamı şuydu: rüşvetten suçlananlar fiili bir afla aklanacaktı. Ancak İtalyan halkı çok öfkeliydi, ülke çapında mitingler yaparak öfkesini dile getiriyordu. Sonunda ülkenin başkanı Oscar Luigi de bu kararnameyi anayasaya aykırı bulmuş ve imzalamayı reddetmişti.
Bu olayın hemen arkasından hükümet kontrolündeki Eni enerji şirketinin 250 milyon dolarlık yolsuzluğa karıştığı ortaya çıkınca Temiz Eller’de itiraflar, suçlamalar ve tutuklamalar devam etti.
1993’ün Nisan ayında ülkede bir referandum yapıldı ve halk, parlamenter sistemin feshedilmesini ezici bir çoğunlukla kabul etti. Amato hükümeti üç gün sonra istifa etmek zorunda kaldı. Parlamento şoktaydı ve yeni bir hükümet kuramadı.
Hükümetin başına İtalya Bankası’nın eski başkanı Carlo Azeglio Ciampi’yi getirdiler. Bu hükümet, siyasi etkileri olmayan teknik bir hükümetti.
Temiz Eller operasyonu 1992 hükümetinde yer alan dört partinin ortadan kalkmasına neden oldu: Hrıstiyan Demokrasi Partisi, İtalyan Sosyalist Partisi, İtalyan Sosyalist Demokrat Partisi ve İtalyan Liberal Partisi.
13 Temmuz 1994 tarihinde Berlusconi hükümeti, yolsuzluk suçlarından tutuklananların hapis cezası almalarını önlemek için yeni bir yasa çıkardı.
Bu yasayı da halkın daha umutlu olduğunu düşündüğü İtalya’nın Dünya Kupası maçlarında Bulgaristan’ı mağlup etmesiyle aynı zamana denk getirdi. Amacı İtalyan halkının dikkatini dağıtmaktı.
Ancak halk Dünya Kupası maçlarının arka planında haber bültenlerinde politikacıların hapisten çıktığı görüntüleri görünce öfkelendi. Şimdi de Berlusconi ailesi tarafından yönetilen Fininvest holding şirketindeki yolsuzluklar patlak vermişti.
Bu sırada soruşturmayı yürüten yargıçlar da baskı altındaydı. Yargıçlar kanuna saygı duyduklarını ancak bu durumda çalışamayacaklarını beyan ederek başka görevlere atanmak istiyordu. Hükümet de halkın gözünde popüler olan yargıçlarla düşman görünmeyi göze alamadı ve yasa alelacele iptal edildi.
Berlusconi, yargıç Di Pietro ile bir çatışma halindeydi. Berlusconi’nin şirketleri resmi usulsüzlük yüzünden soruşturulurken hükümet de Milano yargıçlarının ofisine müfettiş göndermekle meşguldü.
Ayrıca Berlusconi’nin medya üzerindeki sıkı kontrolü, yargıçlarda korku ve belirsizlik yaratıyordu. Di Pietro ile Berlusconi arasındaki çatışmada kazanan bir taraf olmadı. Yargıç görevinden istifa etti, iki hafta sonra da Berlusconi hükümeti istifa etti.
1995 yılı Temiz Eller operasyonun baş yargıcı Di Pietro’ya yöneltilen birçok soruşturmayla geçti. Yargıç, çok büyük siyasi kampanyanın odak noktasındaydı.
Soruşturmalarda, Di Pietro'yu yargılayanın Fabio Salamone, yani Di Pietro'nun bizzat yargıladığı ve çeşitli yolsuzluk suçlamalarından hapse gönderdiği bir adamın kardeşi olduğu ortaya çıktı. Çıkar çatışmasını fark eden yetkililer, Salamone’u görevden aldı ve yerine gelen savcı, Di Pietro’yu suçsuz buldu. Bu arada Berlusconi de başka yolsuzluk suçlamalarına maruz kaldı.
Operasyon, popüler kültürde de kendine yer edindi. 2005 yılında sanatçı Gianni Motti, skandala dayanarak Mani Pulite adlı kalıp sabun şeklinde bir sanat eseri yarattı. Bu eserin, Silvio Berlusconi'nin liposuction'ından elde edilen yağdan yaratıldığı iddia edildi.
İtalya’nın en köklü partilerinden Sosyalist Parti ve Hristiyan Demokrasi’nin dağılmasıyla sonuçlanan Temiz Eller operasyonları ülkede yozlaşmış siyasi sistemin temizleneceği, yolsuzlukların sona ereceği umudu yaratmıştı.
İnsanlar Milano Adalet Sarayı’nın önünde gösteri düzenleyerek yargıçlara destek veriyor ve ‘yolunuzdan dönmeyin’ diyordu.
Temiz Eller yargıcı Antonio Di Pietro, 2012’de verdiği bir mülakatta 1992’den sonra yaşananları şöyle özetliyordu: "Her şey değişti ama hiçbir şey değişmedi. Dün iktidar paraya erişim için kullanılıyordu, bugün para iktidara erişim için kullanılıyor. Roller tersyüz edildi.”
Uluslararası Şeffaflık Örgütü’nün 25 Ocak 2017’de yayımladığı rapor, İtalya’nın halen yolsuzluğun en yaygın olduğu Avrupa ülkelerinden biri olduğunu gösteriyor.
Keşfet ile ziyaret ettiğin tüm kategorileri tek akışta gör!
Test
Gündem
Magazin
Video
Bunlar da İlgini Çekebilir
Yorum Yazın
bizde oldugunda, montaj iftira dediler gectiler amk..
Editör bugün haritadan İtalya'yı seçmiş tüm içerikler İtalya :))
başka ülkelerin de bu tarz şeylerle uğraştığını bilmek güzel.