İspanya'dan Sürgün Edilerek Osmanlı'ya Gelen Sefarad Yahudilerinin İzmir Mutfağına Kazandırdığı Boyozun Tarihi
Boyozun da tarihi çok eskilere dayanmaktadır.
Boyoz, İzmirlilerin kahvaltı sofrasını taçlandıran bir lezzet. Sıcak sıcak ve çıtır çıtır görünümüyle hepimizin İzmir ile birlikte anar olduğu bu mini katmer bugün herkes tarafından seviliyor. Tabii ki Türk mutfağındaki bütün yiyeceklerin bir tarihi olduğu gibi boyozun da tarihi çok çok eskilere dayanır.
Boyozun tarihi İspanya'dan başlar.
Orta Çağ'da İspanya'daki Endülüs Devleti egemenliğinde Müslümanlar, Hristiyanlar ve Yahudiler barış içinde yaşamaktaydı. Ancak bu durum Müslüman aleminde yaşanan kargaşalardan etkilenmiş ve dolayısıyla da Yahudilerin de varlığını tehlikeye atmıştır. Müslüman dünyasının karmaşasından faydalanan Katolik Hristiyanlar, İspanya'nın yeniden fethi için harekete geçmiştir. Tüm Avrupa'nın Hristiyanlaşmasını isteyen Reconquista yanlıları, İspanya'da Yahudi varlığını yok etmek istemiştir. 1492 yılında Katolik orduları Granada'da Müslümanları yenince Katolikler, Yahudileri yurtlarından sürmüştür.
Osmanlı padişahı 2. Bayezıd, İspanyol Yahudilerine destek oldu.
O dönem birçok Yahudi engizisyondan kaçmak için yollara dökülmüştür. Yaklaşık 250 bin Yahudi Doğu Akdeniz'den gemilerle toplumsal ve ekonomik durumu iyi olan doğu ülkelerine, özellikle de Osmanlı Devleti'ne göç etmiştir. Padişah 2. Bayezıd, medeniyet, ilim ve ticari zekaya sahip olduğunu düşündüğü İspanyol Yahudilerini Osmanlı topraklarında Selanik, İstanbul, Edirne, İzmir ve çevre topraklara yerleşmelerini sağlamış ve yerel halkın onlara hoşgörü göstermesini buyurmuştur.
Anadolu coğrafyasına Sefarad Yahudileri olarak kök saldılar.
İspanya'dan kovulup Osmanlı İmparatorluğu topraklarına yerleşen Yahudiler, Sefarad Yahudileri yani İbranice Sefardim (İspanya) olarak Anadolu coğrafyasında kendilerine has kültürel özellikleriyle köklenmiştir. Tabii ki bu içeriğin konusu boyoz olduğu için bu sefer Sefarad Yahudilerinin İzmir'e kazandırdığı boyoza odaklanıyoruz.
Boyoz, İspanyolcada küçük somunlar anlamına gelir.
İzmir poğaçası olarak da adlandırılan boyoz, 1492 yılında İspanya'dan Türkiye'ye göç eden Sefarad Yahudilerinin Anadolu ve özellikle İzmir'in mutfağına taşıdığı ve artık İzmir ile özdeşleşen mayasız bir hamur işidir. Boyoz kelimesi İspanyolca da 'bollos' yani küçük somunlar anlamına gelir. İspanyolcada 2 L harfi Y sesiyle okunduğu için 'boyoz' olarak telaffuz edilir.
Boyozu ilk defa satan Boyozcu Avram Usta'dır.
Boyoz ilk olarak atık hamur malzemelerinin değerlendirilmesiyle orrtaya çıkmıştır. İzmir hariç hiçbir yerde satışı olmayan ve bu nedenle İzmir böreği de denen boyozu rivayete göre İzmir'de ilk defa Boyozcu Avram Usta yapmıştır. O öldükten sonra yapılan boyozlar da 'Avram Usta'nın boyozu' adıyla satılmıştır.
İzmirliler boyozun yanında haşlanmış yumurta ve çayı tercih ediyor.
Günümüzde İzmir boyozu adıyla coğrafi işaret alan boyoz dünyanın her yerine İzmir'den gönderilmektedir. Yanında haşlanmış yumurta ve sıcak bir çayla tüketilen boyozunun, Yahudi böreğinden İzmir boyozuna evriliş hikayesi tam da bu şekildedir.
Siz de İzmir'e gitmeden evde boyoz yapmaya ne dersiniz?
Malzemeler:
500 gram un
1 tatlı kaşığı tuz
1/2 tatlı kaşığı toz şeker
3/4 su bardağı
Ayçiçek yağı (arzuya göre zeytinyağı)
Boyoz Tarifi Nasıl Yapılır?
1. Elediğiniz unu derin bir karıştırma kabına alın.
2. Toz şeker ve tuz ilave ettiğiniz una azar azar ılık su ekleyerek hamuru yoğurmaya başlayın.
3. 10-15 dakika yoğurduğunuz hamurdan kulak memesi yumuşaklığından bir parça daha sert olacak bir hamur hazırlayın.
4. Üzerini streç filmle kapladığınız hamuru 20 dakika kadar bekletin.
5. Dinlenen hamuru rulo şeklinde açtıktan sonra ceviz büyüklüğünde hamur bezeleri hazırlayın. Üzerini nemli bir bezle örttüğünüz hamur bezelerini 20 dakika kadar bekletmeye devam edin.
6. Dinlenen hamurları merdane yardımıyla yuvarlak şeklinde açın. Üzerlerini ayçiçek yağıyla yağladığınız hamurları, üst üste koyduktan sonra olabildiğince ince bir hal alana kadar açın.
7. Üst üste dizdikten sonra incecik açtığınız yağlı hamur katlarını, zarf şeklinde katladıktan sonra rulo şeklinde sarın.
8. Hazırladığınız yağlı hamur rulosunu 20 dakika kadar bekletin.
9. Fırını 200 derecede önceden ısıtın ve fırın tepsisinin üzerini yağlı kağıt serin.
10. Dinlenen yağlı hamurdan 3-4 cm büyüklüğünde hamur parçaları kesin.
11. Elinizde hafifçe yuvarladığınız hamur parçalarının orta kısımlarına baş parmağınızla bastırdıktan sonra fırın tepsisine aralıklı olarak yerleştirin.
12. Fırının orta katında üzerleri kızarana kadar pişirin ve sıcak servis edin.
😋
Siz daha önce boyoz yediniz mi? Yorumlarınızı bekliyorum.
Yorum Yazın
Çok teşekkürler, çok güzel bir içerik olmuş. Boyozada bayılırım bu arada. Sık tüketemiyoruz tabi. :)
İzmir ırkçıları var mı diye yorumlara bakmaya geldim. İzmir çeşitlilik (diversity) sayesinde gelişmiş, empati kurmayı bilen sayılı şehirlerimizdendir. Olm çe... Devamını Gör
İyidir hoşdur fakat içi boştur.