Işığın Hızı Ne Kadardır? 500 Yıl Önceki Yıldızın Işığı Neden Şimdi Görünüyor?
Evrenin bir hız sınırı vardır ve bu sınıra ışık hızı denir. Fizik yasalarına göre hiçbir şey ışıktan daha hızlı değildir. Şimdiye dek üretilmiş olan en hızlı uzay aracı bile bu hız sınırını geçme kapasitesine sahip değil ve görünüşe göre olacağa da benzemiyor. Peki ışığın hızı tam olarak nedir ve ışık neden bu kadar hızlıdır? Gelin birlikte öğrenelim. 👇
Işık bilinen en üst hız sınırına sahiptir ve saniyede 300 bin km hızla hareket eder.
Bu inanılmaz hız neredeyse saatte 1 milyar km hıza tekabül eder ve dünyayı bir saniyede 7,5 kez dolaşacak kadar hızlıdır. Buna karşılık tipik bir yolcu jetinin dünyayı bir kez dolaşması iki günden fazla sürer. Bu iki karşılaştırmaya bakarak bile ışığın hızının ne kadar akılalmaz olduğu anlaşılabilir. Işık o kadar hızlı hareket eder ki, eğer bu güce sahip olabilseydik insanlık tarihinin çoğu için anında seyahat edebilirdi.
Peki ışık bu kadar hızlıyken ışık hızı nasıl ölçüldü?
1600'lerin sonlarında, bilim adamı Ole Roemer Jüpiter'in uydularından çıkardığı sonuçları kullanarak ilk kez ışığın hızını ölçtü. 19. yüzyılın başlarında fizikçi James Clerk Maxwell elektromanyetizma teorilerini buldu. Bu teoriye göre; Işığın kendisi elektrik ve manyetik alanlardan oluşur, bu nedenle elektromanyetizma, ışığın davranışını ve hareketini tanımlayabilir. Bu değer hata payı ile saniyede 299 bin 788 kilometre olarak ölçülmüştü. 1970'lerde fizikçiler, ışığın hızını çok daha hassas bir şekilde ölçmek için lazer teknolojisini kullandı ve sadece 0,001'lik bir hata payı ile net bir ölçüm sağlandı. Sabit değerinin 299. 792.458 kilometre olduğu konusunda anlaşmaya varıldı.
Işık hızı değişkenlik gösterebilir.
Işık çok yüksek hızlara çıkabilir evet ama her zaman bu kadar hızlı gitmek zorunda da değil. Neyin içinden geçtiğine bağlı olarak - hava, su, elmas vb. - hızı yavaşlayabilir. Işığın resmi hızı, sanki havası olmayan bir boşlukta veya yoluna çıkacak herhangi bir şeyde seyahat ediyormuş gibi ölçülür. Işığın hızındaki farklılıkları, belirli ışık enerjilerinin diğerlerinden daha fazla büküldüğü ve bir gökkuşağı oluşturduğu prizma gibi bir şeyde en net şekilde görebilirsiniz.
İlginç bir şekilde, ışığın hızı, uzay mesafeleriyle eşleşmiyor.
Güneş'ten gelen ışığın Dünya'ya ulaşması 8 dakika, diğer yakın yıldızlardan gelen ışığın gezegenimize ulaşması ise ortalama birkaç yıl sürüyor. Bu nedenle gökbilimciler, uzaydaki geniş mesafeleri ölçmek için ışık hızı yerine ışık yılı birimini kullanıyor.
Bu evrensel hız sınırı nedeniyle teleskoplar bir nevi zaman makineleri olarak görülebilir.
500 ışık yılı uzaklıktaki bir yıldıza baktığınızda, aslında 500 yıl önceki ışığa bakıyorsunuz. Yaklaşık 13 milyar ışık yılı uzaklıktaki ışık hala evrenin ilk dönemindeki Büyük Patlama'dan kalan radyasyonu kozmik mikrodalga olarak ortaya çıkarabiliyor. Işığın hızı sadece fizik bilimine de yaramıyor elbette. Bildiğimiz şekliyle modern astronomiyi mümkün kılan şey ışık hızının bulunmasıydı.
Yorum Yazın