İktidarda Geçen 25 Yıl: Özbekistan Devlet Başkanı Kerimov Hayatını Kaybetti

Özbekistan Cumhurbaşkanı İslam Kerimov'un hayatını kaybettiği öğrenildi. 27 yıldır Özbekistan'ı yöneten Kerimov, beyin kanaması nedeniyle hastanede tedavi görüyordu.

İslam Kerimov 25 yıl boyunca ülke siyasetinde tek söz sahibi oldu. Yönettiği ülkenin, “Özbekistan Kahramanı” ünvanı, “Müstakillik” ve “Emir Timur” nişanlarının sahibiydi.

Reuters haber ajansı, diplomatik kaynaklara dayandırarak Özbekistan Lideri İslam Kerimov'un öldüğünü duyurdu. Özbekistan hükümeti, beyin kanaması nedeniyle tedavisi süren Cumhurbaşkanı Kerimov'un sağlık durumunun kritik olduğunu duyurmuştu.

İslam Kerimov 25 yıl boyunca ülke siyasetinde tek söz sahibi oldu. Yönettiği ülkenin, “Özbekistan Kahramanı” ünvanı, “Müstakillik” ve “Emir Timur” nişanlarının sahibiydi. En çok, “diktatör” olmakla eleştirildi. Ülkesinin insan hakları karnesi her dönem zayıftı. Eleştiri ve suçlamaları, “radikal örgütlerle mücadele etmek” savunmasıyla karşıladı.

1938 yılında dünyaya gelen İslam Kerimov, Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB) yurtlarında yetişti. Mekanik Mühendisliği ve İktisat eğitimi aldı. Bir süre mühendislik, planlama teşkilatında uzman yardımcılığı yaptı. Kerimov’un siyasette yükselmesi ve ülkesinin kaderine hükmetmesiyle sonuçlanan süreç, 1964'te Komünist Parti’ye katılmasıyla başladı. 1983 ve 1986 yılları arasında Özbekistan Maliye Bakanı ve Başbakan yardımcılığı yaptı. Yolsuzluk ve rüşvete karıştığı gerekçesiyle Sovyetler Birliği istihbarat servisi KGB tarafından bir süre gözaltında tutuldu. 1989'da Özbekistan SSCB’inde Komünist Parti Birinci Sekreteri olduktan sonra siyasi yükselişi hız kazandı. 24 Mart 1990’da Özbekistan SSCB “En Üst Sovyet Başkanı” oldu.

Sovyetler Birliği dağılıp, Özbekistan bağımsızlığını ilan ettiğinde ülkenin başında Kerimov vardı. 1995’te cumhurbaşkanlığı görev süresi sona erdikten sonra tartışmalı bir referandumla bu süreyi 2000 yılına kadar uzattı. 2000’de cumhurbaşkanlığı seçimini tek ve zayıf bir rakibe karşı yüzde 91,9’luk bir oranla yine kazandı. 2002’de yine bir referandumla cumhurbaşkanlığı görev süresini 5 yıldan 7 yıla çıkardı. Aralık 2007 ve 2015 yılındaki seçimlerde kanunlara aykırı olmasına rağmen tekrar adaylığını koydu ve kazandı. Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı gözlemcileri sonuçları tartışmalı buldu, seçimlerde siyasi rekabetin eksik olmasını eleştirdi.

İslam Kerimov, Orta Asya’nın coğrafi ve stratejik olarak en önemli ülkelerinden birini yönetiyordu. Yönetme şekli çok sık eleştirildi. Özellikle, insan hakları ihlalleri, muhalif kesimlere, bu arada dindarlara yönelik baskı ve şiddet uygulaması, uluslararası insan hakları örgütlerinin her yıl yayınladığı raporlara girdi. Kerimov yönetimi, eleştirilere karşılık, “radikal örgütlerle mücadele”  gerekçesine sığındı.

Al Jazeera, AA