II. Dünya Savaşında Yaşanan Kriptolama Mücadelesinin Baş Aktörleri: Enigma ve Alan Turing
İngiliz Matematikçi Alan Turing, kısa sayılabilecek hayatına sığdırdığı başarılarla tarihe geçmekle kalmamış, dünyanın gördüğü en büyük savaşın kaderine de doğrudan etki edip belki de milyonlarca insanın ölümüne engel olmayı başarmıştı.
Turing'in hayatı, en başından beri Matematik ve Kriptolojiyle içli dışlıydı aslında...
Genç yaşta matematiğe olan ilgisini keşfeden Turing, çok başarılı bir eğitim sürecinin ardından akademik dünyaya adım attı ve matematik üzerine çalışmalar vermeye başladı.
Burada matematiksel sistemlerin ispatlanabilirliği üzerine eğildi ve hesaplanabilir numaralar üzerine bir tez kaleme aldı.
Bu çalışmalar ’Turing makinesi’ olarak adlandırılacak bir hesaplama yöntemini oluşturmasını sağlayacaktı.
Doktorasını tamamlayınca, İngiltere'nin Kod ve Şifreleme Okulunda yarı zamanlı olarak çalışmaya başladı.
Bu esnada patlak veren İkinci Dünya Savaşıyla birlikte, Almanların ve Mihver birliklerin iletişim için kullandığı şifreleme sistemi olan Enigma’yı çözecek ekipte önemli bir rol oynayacaktı.
Enigma, Alman bilim adamı Arthur Scherbius tarafından Birinci Dünya Savaşı sonlarında geliştirilmiş bir kod şifreleme makinesiydi.
Girilen metnin her bir harfini rastgele başka bir harfle eşleştiren makine, Müttefiklerin düşman iletişimini ele geçirme çabalarını sonuçsuz bırakıyordu.
Aslında Polonyalı matematikçiler Enigma’yı çözmeyi başarmış ve bunu İngiliz birlikleriyle paylaşmıştı.
Esas problem, güvenlik önlemlerini artıran Almanların Enigma’nın şifreleme prensibini her gün değiştirmeye başlamasıyla başladı. Yani matematikçiler gün içerisinde şifrelemeyi çözene kadar Enigma’nın algoritması değişiyordu.
Enigma insanlardan hızlıydı.
Turing makinesi olarak bilinen, Alan Turing’in savaştan önce geliştirdiği soyut sistem ise, sıralaması tanımlanmış bir düzlemdeki bütün hesaplamaları yapabilen bir prensibe dayanıyordu.
Yani matematik dahilinde belli bir sistematiği takip eden bütün hesaplamalar bu şekilde gerçekleştirilebilirdi.
Bir oda dolusu matematikçinin el birliğiyle çözemediği Enigma şifresini Turing’in geçmiş çalışmaları doğrultusunda inşa ettiği düzenek çok kısa sürede çözebilmeye başladı.
Enigma her gün değişiyor, Turing makinesi de onu her gün yenmeyi başarıyordu.
Tarihçilere göre Alan Turing’in bu atılımı savaşı 2 yıl kısaltmış, yaklaşık 14 milyon insanın ölümüne engel olmuştu.
Turing’i sıradan bir savaş kahramanından ayıran şeyi unutmamak gerekir.
O aynı zamanda bilgisayar biliminin ve yapay zekanın öncüllerinden biriydi. Geliştirdiği Turing Testi, bir yapay zeka ile insan bilinci arasındaki ayırdı yapabilmeyi öngörüyordu.
Örneğin bugün web sitelerinde karşımıza çıkan CAPTCHA sorgusu, basit bir Turing testidir.
Sistem böylece karşısındakinin gerçek bir İnternet kullanıcısı ya da bilgisayar botu olup olmadığını tespit eder.
Alan Turing, 2015 yılında hayatını ve İkinci Dünya Savaşı esnasındaki çalışmalarını konu alan The Imitation Game filminde, Benedict Cumberbatch tarafından canlandırıldı.
Filmin Oscar adaylığı alması, onun dehasının geniş kitleler tarafından bilinmesi açısından önemli bir fırsattı şüphesiz.
Bonus: Şifreleme, tarihsel arkaplanıyla birlikte günümüz dünyasının da en büyük ihtiyaçlarından biri.
Oluşan yoğun enformasyon ve veri yığınının doğurduğu gizlilik ihtiyacı ve bu gizlilik ihtiyacını gidermeye yönelik protokoller neredeyse hayatın her alanında kullanımda.
Bunlardan en ses getireni de, dünyanın en çok kullanılan anlık mesajlaşma uygulaması WhatsApp'ın geçtiğimiz günlerde uygulamaya koyduğu 'Uçtan uca' (End-to-eno) şifreleme hizmeti oldu. Yani bu servisi kullanan kullanıcıların birbirine gönderdiği mesajlar, paketler halinde iletilmeden önce şifreleniyor ve ancak alıcıya ulaştıktan sonra çözülüp açığa çıkıyor.
Kulağa Enigma gibi geliyor, öyle değil mi?
Muhtemelen Alan Turing de bu günleri öngörmüştü.
Yorum Yazın