Dünyayı Depresyona Sürükleyen Ekonomik Kriz: Büyük Buhran!
I. Dünya Savaşı sonrası ABD
I. Dünya Savaşı sonrasında dünyada birçok denge tepetaklak olmuştu. Bu değişen dünya düzeninde ABD ise dünya ekonomisinin başatı haline gelmişti.
ABD’de otomotiv, inşaat, gibi yeni endüstriler gelişmiş, üretim ve istihdam artmış, ülkede neredeyse tam bir refah düzeni kurulmuştu.
Büyük Buhran nasıl ABD'de patlak vermişti?
ABD'de üretim her ne kadar artsa da bu üretimi tüketebilecek gelire sahip insan sayısı pek fazla değildi. Yani üretim tüketimle paralel bir şekilde ilerlemiyordu.
Amerika'da üretim otomasyonundan kaynaklı, aşırı derecede üretim stokları oluşmuştu. Bu aşırı stokların yatırım daralmasını ve düşüşünü meydana getirmesi sonucu ise işverenlerde emek gücüne olan talebin düşmesine neden olmuştu.
Büyük Buhran nasıl bir dünya ekonomi krizi oldu?
Bu durum da işsizliğe, alım gücünün ve üretimin azalmasına, stoklanan malların yüksek fiyatlardan dolayı satılamamasına kadar giden nedenlerin bir sonucu olarak ekonomi çıkmazına zemin hazırlamıştır.
Tabii böyle bir durumun dünya ekonomisinde çok büyük bir alana sahip bir ülke olan ABD'de ortaya çıkması, Amerika ile ticari ilişkisi olan birçok ülkeyi doğrudan ve dolaylı birçok yönden etkilemiş ve kısa bir süre içinde bu ülkeler de ekonomik bir krizin içine sürüklenmişti.
Amerika'da ortaya çıkan ekonomik krizin diğer nedenleri
Amerika'da başlayıp dünyayı saran bu krizin tek nedeni üretimi dengeleyecek sistemin eksikliği değildi. Bunun yanında bankaların sermaye ve kredi oranlarını yapılandıran bir yasal düzen olmaması, şirketlerin ve holdinglerin mali gücünün Amerika ekonomisini derinden sarsacak kadar mali güce sahip olmaları gibi nedenlerdi.
Amerika'da ortaya çıkan ekonomik krizin öteki sebepleri
Bu nedenlere ek olarak ABD’nin dünya üzerindeki net kreditör olması, Amerika’nın savaş tazminatlarını altınla almaya çalışması, borsada spekülasyonun ortaya çıkması sonucunda birçok kişinin iflas etmesi gibi nedenlere bağlı olarak Amerikan ekonomisi, 1929 da dünyayı da sarsacak bir ekonomik krizin içine düşmüştü.
Kara Perşembe
En nihayetinde nedenlerin bir sonucu olarak 24 Ekim 1929 tarihine gelindiğinde ise borsa dibe vurmuştu. “Wall Street' te başlayan kriz dünyaya yayılarak “Kara Perşembe”, “Büyük Depresyon” gibi adlandırmaları da beraberinde getirerek bir dünya ekonomik krizi haline gelmişti.
Büyük Buhran'ın toplum yaşamına yansımaları
Mali politikaların bir krizi olan 'Büyük Buhran' zaman geçtikçe diğer alanları da etkilemeye başlayarak insanların işsiz kalmasına ve yoksullaşmasına neden olmuştu.
Topluma yoksullaşma, işsizlik olarak yansıyan bu durum kendini sinema da: Bir Zamanlar Amerika’da (1984), Cinderella Man (2005), Some Like It Hot’ (1959), Bonnie and Clyde (1967) gibi filmlerde göstermiş, edebiyatta ise: John Steinbeck- Gazap Üzümleri, John Dos Passos- Büyük Para, James Agee- Ailede Bir Ölüm eserleriyle yer etmiştir.
Dünya genelinde Büyük Depresyon'a getirilen çözümler
Krize kadar ki geçen süreçte birçok devlet liberal, klasik iktisadi düşüncenin de hakim olduğu farklı farklı politikalar izlemiş, ancak krizin devam etmesi ülkeleri yeni politikalara itmişti.
Birçok ülke kendi siyasi, ekonomik, coğrafik koşullarını göz önünde bulundurarak yeni politikalar oluşturmaya başlamıştır.
ABD'nin Büyük Depresyon'a getirdiği çözümler
1933 yılıyla birlikte ABD başkanı olan Franklin Delano Roosevelt, ekonominin ön planda yer aldığı bir programlar dizisi olan 'New Deal'i yürürlüğe sürmüştür. Ekonomi ve sosyal yaşamın rahatlaması, iyileşmesi ve reformunu düşünerek hazırlanmış bu programlar krizin etkisini azaltmak ve yok etmek için tasarlanmıştır.
ABD'nin Büyük Depresyon'a getirdiği diğer çözümler
Aynı zamanda ABD Roosevelt yönetiminde Keynesyen politikalar izlemiştir. Keynesyen politikaların en büyük çözümü olan ülkedeki istihdamı artırmaya yönelik çözümlerde bulunması sonucunda bu çözüme yönelik bir yol izlenmiştir.
Bunun doğrultusunda belirli fonları kontrol edebilen, para basma yetkisine sahip bir aktör olan devlet organının ekonomiye müdahalesi gerçekleşmiş, kamu yatırımları arttırılmış, faiz oranları indirilmiş ve istihdamı arttırmaya yönelik başka çözümler de uygulanmaya başlamıştır.
Bu içerikler de ilginizi çekebilir!
Yorum Yazın