Dört Aydır Söndürülemeyen Avustralya Yangınları Neden Kaynaklanıyor?

Avustralya'daki orman yangınları eylül ayından beri sürüyor. Bilanço çok ağır. Milyonlarca hektar alan kül oldu, binlerce ev yandı. Can kaybı 25'i bulurken, Dünya Doğayı Koruma Vakfı ölen hayvanların sayısının 1,25 milyarı aştığını kaydetti. Bu acı felaket bir gerçeği yeniden hatırlattı: İklim değişikliği... 

Pazartesi günü yangının etkili olduğu bölgelere yağan yağmur sıcaklığı düşürdü. Ancak yetkililer perşembeden itibaren sıcaklıkların yeniden yükselmesi beklediklerini belirterek yeni yangınların çıkabileceği uyarısında bulundu. Avustralya'dan gelen bilgiler yangının bilançosunun çok ağır olduğunu gösteriyor.

Reuters haber ajansının verilerine göre yangınlarda şimdiye kadar 8 milyon hektar alan yok oldu.

Yaklaşık 2 bin ev küle dönerken, çok sayıda kasaba elektrik ve internet bağlantısı olmadan yaşamak zorunda. Eylül ayından beri en az 800 evin tahliye edildiği bildiriliyor.

Avustralya Sigorta Kurumu'nun tahminine göre zarar 700 milyon Avustralya dolarını (485 milyon Amerikan doları) aştı ve bu miktarın çok daha fazla artması bekleniyor. Avustralya Acil Durumlar Bakanı Lisa Neville, Victoria eyaletinde 67 bin kişinin tahliye edildiğini açıkladı. Yaklaşık bin kadar turistin Avustralya donanması tarafından kıyılardan alınarak götürüldüğü duyuruldu. 

İngiliz Times gazetesine konuşan çevre yetkilileri, yapılan hesaplamalara göre yangınlarda şimdiye kadar en az 480 milyon hayvanın öldüğünün tahmin edildiğini aktardı. Koala nüfusunun da üçte birinin hayatını kaybettiği düşünülüyor. Çevre uzmanlarına göre toplamda 8 bin koala hayatını kaybetmiş olabilir.

Dünya Doğayı Koruma Vakfı (WWF) Avustralya, yaptığı en son açıklamada 1,25 milyar hayvanın direkt yangınlarda ya da yangınlardan ötürü hayatını kaybettiğini tahmin ettiklerini belirtti.

Avustralya yaz aylarında yaşanan yangınlara alışkın olsa da bu yıl normalin üzerinde görülen sıcaklıklar ve kuraklık, yangınların şiddetinin daha fazla olmasına neden oldu.

İnsan faktörü de kimi zaman yangınların ortaya çıkmasında etkili olsa da, kuru tarım alanları üzerinde şimşeklerin çakmasıyla da yangınların başladığı görülüyor.

Yangınlar bir kere başladı mı otların yanmasıyla ortaya çıkan közlerin rüzgarla yayılması diğer alanları da tehlikeye sokuyor.

Otları tutuşturan yangınlar, gökgürültülü fırtınaların oluşmasına, bu da şimşeklerin meydana gelmesine ve daha fazla yangının ortaya çıkmasına neden oluyor.

Bu da bir volkan patlaması ya da atom bombası etkisi yaratarak, yangınların kendi fırtınalarını ortaya çıkarmasına yol açıyor.

Avustralya'da yangınların bu kadar büyümesi ve kontrol altına alınamamasında yazların daha sıcak ve kuru geçmesinin etkisi var. Bilim dünyası uzun zamandır iklim değişikliğinin şiddetlenmeye başlamasıyla Avustralya'da daha uzun, sıcak ve kuru yazların yaşanacağı uyarısında bulunuyordu.

Bilim insanları iklim değişikliğinin yangınların daha sık ve daha şiddetli görülmesine neden olacağını belirtmekteydi.

Verilere göre Avustralya 1910 yılından beri bir derece daha ısındı. En büyük ısınma 1950 senesinde yaşandı. Avustralya 2019 Aralık'ında ise en sıcak hava rekorunu iki defa 40,9 ve 41,9 derece ile kırdı.

İkisi de 2013'te ölçülen 40,3 dereceden daha yüksekti.

Ayın sonunda ise normalde ülkenin kalanından daha serin olan Tazmanya'da bile 40 derecenin üzerinde sıcaklıklar ölçüldü.

Avustralya Başbakanı Scott Morrison, gerek iklim değişikliğinin rolünü küçümsemesi, gerekse yangınların şiddetlendiği dönemde tatiline devam etmesinden dolayı ülkesinde eleştirilere maruz kaldı.

Scott Morrison, yangınlar devam ederken geçen ay içinde ailesiyle Hawaii'ye tatile gittiği için eleştirilmişti.

Eleştiriler üzerine tatilini yarıda keserek geri dönen Morrison, hükümetinin iklim politikalarını savunmaya devam etti. Morrison'ın askerleri, yangınlara müdahale etmeleri için seferberliğe çağırmasını itfaiye birimlerine haber vermeden yapması da, eleştirilmesine neden oldu.

Avustralya'nın karbon salınımı politikaları uzun süredir eleştiriliyor.Ülkenin madencilik geçmişi ve güçlü kömür lobisi yüzünden iklim değişikliği ile mücadele için gerekli adımların atılmadığı belirtiliyordu. Morrison da bu politikaları değiştirmemekle suçlanıyor.

Öte yandan, Ekosfer Derneği’nin Meteoroloji verilerinden derlediği bilgilere göre Türkiye’nin 1970-2018 yılları arasındaki ortalama yüzey sıcaklığı 13,2 derece iken, 2019’da bu değer 10 derece artarak 14,2’ye ulaştı. Böylece Türkiye en sıcak dördüncü yılını 2019’da yaşamış oldu. Türkiye'nin en sıcak beş yılını da son yıllarda yaşamış olması iklim değişikliğinden etkilendiğinin kanıtı.

Ekosfer Derneği Yönetim Kurulu Üyesi, iklim ve enerji uzmanı Özgür Gürbüz şöyle konuştu:

“En sıcak yılların arka arkaya yaşanması, sıra dışı hava olaylarının sayısının ve şiddetinin artması iklim krizinin etkisini giderek artırdığını gösteriyor. Yangın yeri dünya olunca kaçıp başka bir yere gitmek mümkün değil. Bu yangını çıkardığımız gibi söndürmeliyiz. Bunun yolu da petrol, kömür ve doğal gaz tüketimini azaltmaktan geçiyor. Türkiye ise kömür santrallerine kirletme izni vererek, yeni köprüler ve yollar aracılığıyla petrol tüketimi ve dışa bağımlılığı artırarak yangına körükle gidiyor. Yangını söndürmek için politika değişikliği şart, güneş enerjisini, enerji verimliliğini enerji politikalarının  merkezine koymazsak yangın birkaç yıl içinde kontrolden çıkacak.”

Derneğin açıklamasında Avustralya’da dört aydır süren şiddetli yangınlar da hatırlatıldı. Ortalamaların üzerindeki sıcak hava ve kuraklığın şiddetlendirdiği yangınların şiddet ve sıklığını artıran şeyin bilim insanlarına göre iklim krizi olduğuna vurgu yapıldı.

BBC Türkçe, Ekosfer