Bora Özkent Yazio: DAO Word
Biliyorum bu başlık sizi sinirlendirdi.
Emeğin kutsallığına inanıyorsunuz, alın teriyle kazanılmayan paraya mesafelisiniz, çok çalışmadan gelen para haramdır diyorsunuz ve belki de size bir ponzi şeması önereceğimi düşünüyorsunuz…
Düşünceleriniz mantıklı…
Ama yanlış.
Çünkü artık bildiğimiz anlamda (!) çalışmadan (ve ponzi şemalarına başvurmadan) para kazanmanın yolları var.
Bir iş yaparak ve emeğinizi satarak para kazanmak yerine oyun oynayarak, ders alarak, bir şeyler yaratarak ya da sohbetlere katılarak para kazanabilirisiniz. Yani katkıda bulunarak.
Merkeziyetsizliği destekleyen blockchain teknolojisi bunu mümkün kılıyor.
Blockchain tabanlı networkler üzerinde çalışan Merkeziyetsiz Otonom Organizasyonlar (MOO) sizi ne çok kadar çalıştığınıza ya da kaç saatinizi mesai olarak tükettiğinize göre değil, onlara ne kattığınıza göre ödüllendiriyorlar.
Bu katkıyı bazen oyun oynayarak, bazen ders alarak (hayır ders vererek değil), bazen de bir şeyler yaratarak ve bazen de sohbetlere katılarak sağlıyorsunuz. Yani katkıda bulunarak.
Ve bir yöneticinin subjektif değerlendirmelerine muhtaç olmadan, kimseye “eyvallah” demek zorundan kalmadan katkılarınızın somut ve ölçülebilir sonuçlarına göre ödülünüzü alıyorsunuz. Üstelik çalışma saatlerinizi siz ayarlıyor, üzerinde çalışacağınız konuyu siz seçiyor, çalışma mekanınızda tamamen özgür olabiliyorsunuz.
Nasıl kulağa hoş geliyor değil mi?
Bir önceki yazımda merkeziyetsiz otonom organizasyonların beyaz yakalı işlerin sonunu nasıl getirdiğini anlatmıştım. Bugün ise bu yapıların yarattıkları yeni iş fırsatlarını derinlemesine inceleyeceğiz.
Yazıyı okumayı bitirdiğinizde iş hayatınızı gözden geçireceğinize, ciddi ciddi kariyer yolculuğunuzu değiştirmeyi düşüneceğinize eminim.
Önce örnek bir Merkeziyetsiz Otonom Organizasyonu biraz inceleyelim: Friends with Benefits (Hayır Mila Kunis ve Justin Timberlake’in başrollerini paylaştığı romantik komediden bahsetmiyorum). Sonra da böyle bir ortamda çalışmanın ne anlama geldiğine ve nasıl para kazanıldığına bakalım.
Friends with Benefits Topluluğu
Friends with Benefits (Faydalı Dostlar) diğer tüm MOO’lar gibi belli bir amaç için bir araya gelmiş insanlardan oluşan bir topluluk. Topluluğun üyeleri Discord platfomu üzerinde birbirileri ile iletişim halindeler. Burada topluluğun misyonu doğrultusunda bilgi alışverişleri yapılıyor, fikirler, görüşler paylaşıyor ve yeni projeler geliştiriliyor.
Friend and Benefits’e katılmak istiyorsanız önce bir başvuru ve onaylama sürecinden geçmeniz gerekiyor. Başvuruların sadece %20’si kabul ediliyor. Adaylarda aranan nitelikler topluluğa nasıl katkıda bulunabileceklerine dairler, okuduğunuz okulların ya da geçmiş kariyerinizin bir önemi yok.
Başvuru süreci tamamladıktan sonra da topluluğun tokeni olan FwB’den en az 5 adet satın almalısınız. Daha fazla sayıda token alarak toplulukta katılabileceğiniz özellikleri artırmanız da mümkün. Bu token yine bir MOO olan Uniswap gibi pazar yerlerinde istediğiniz zaman paraya dönüştürülebiliyor. Tokenlarınızı sattığınız zaman otomatik olarak topluluktan çıkarılıyorsunuz.
Satın alacağınız FwB’yi sadece finansal bir yatırım ya da bu topluluğa katılmak için ödemeniz gereken aidat gibi düşünmeyin. Bu token aynı zamanda topluluğun sahiplerinden birisi haline geldiğinizin de belgesi. Bu sayede topluluğun değeri arttıkça yatırımınız değer kazandığı gibi topluluğun tüm kararlarında oy hakkına da sahip oluyorsunuz.
Friend with Benefits 2020'de girişimci Trevor McFedries tarafından kripto ve sanat dünyasındaki arkadaşlarını bir araya toplamak için kurulmuş.
Friends With Benefits en büyük MOO değil ama en hareketlilerinden birisi. Erykah Badu ve Azealia Banks gibi müzisyenler de dahil olmak üzere yaklaşık 6.000 üyeye sahipler. Bu ilginç MOO geçen yıl, risk sermayesi şirketi Andreessen Horowitz gibi yatırımcılardan 10 milyon dolar yatırım toplamayı da başardı.
Peki toplulukta neler yapılıyor?
Öncelikle bolca Discord sohbeti dönüyor.
Sohbet konuları arasında finansal öneriler, yeni NFT projeleri, kriptonun geleceği, sanatla blockchain teknolojisinin nasıl birleşeceği, üyelerin iş ve günlük hayatlarındaki gelişmeler en favoriler. Ayrıca Friends and Benefits’in gelecek stratejileri de burada tartışılıyor ve oylanıyor.
Peki bu sohbetlerin çıktıları neler?
Yeni NFT projeleri, üyelerin aralarında kurdukları yeni startuplar, geliştirilen yeni ürünler, blockchain dünyası için insan yetiştirmeye yönelik eğitimler… Topluluk ileride müzik festivalleri, giyim markaları ve dergiler yaratmaya da niyetli.
MOO’larda Çalışmak Ne Anlama Geliyor?
Temel olarak Friends with Benefits diğer tüm MOO’lar gibi blockchain üzerinde çalışan bir yazılım. O nedenle günlük işlerin çoğu otomasyonla gerçekleşiyor. Ama yazılımın yeterli olmadığı yerlerde elbette insanlara ihtiyaç var. Bunlara 3 ayrı seviyede bakabiliriz:
1-Çekirdek Takım:
Aralarında topluluğun kurucularının da bulunduğu bu ekip temel olarak topluluğun moderasyonunu yapıyor. Tartışılacak konuları ortaya atıyor, grubun geleceği ile ilgili kararların oylanması süreçlerini yönetiyor, yatırımcı ilişkilerine ve grubun üye sayısının büyümesine odaklanıyor.
Bu ekip hem düzenli maaş alıyor (Dolar ya da Token olarak), hem de tüm üyeleri token sahibi olduklarından grubun büyümesiyle de zenginleşiyorlar. Böyle baktığımızda bu ekibi bir startupın kurucuları ve ilk çalışanları olarak görebiliriz.
2-Ödül Avcıları:
Friends with Benefits’in gelişimi için yeni ürünlere, web sitelerine, fiziksel organizasyonlara ihtiyaç var. Bu tür ihtiyaçlar ortaya çıktığında duyurusu yapılıyor ve dileyen grup üyeleri bu işler için teklif veriyorlar. Oylama sonucunda ihaleyi kazanan üyeler işleri tamamladıklarında çoğu zaman token olarak ödenen ödülleri hak ediyorlar.
3-Token Sahibi Grup Katılımcıları:
Friends with Benefits’in token sahibi 6.000 üyesinin buradan para kazanma şekilleri oldukça ilginç.
Dileyenler çeşitli projelere birer “ödül avcısı” olarak teklifler verip oradaki işleri yaparak ekstra para kazanabiliyorlar. Dileyenler grup üyeleriyle işbirlikleri yapıp para kazanabilecekleri yeni startuplar veya NFT projeleri geliştirebiliyorlar. Token sahipleri aynı zamanda grubun birer yatırımcısı da olduklarından grup büyüdükçe buradan da yatırım getirisi elde ediyorlar.
MOO’larda Çalışmanın Avantajları
MOO’larda geleneksel şirketlerdeki hiyerarşik yapı yok. Dileyen herkes topluluğun misyonuna uygun öneriler geliştirerek oylamaya sunabiliyor. Bu sayede insanlar inandıkları misyon uğruna gerçekten söz sahibi oldukları bir organizasyonda çalışabiliyorlar. MOO’ların patronların ve yöneticilerin emirler yağdırdığı geleneksel yapılardan çok daha keyifli ortamlar oldukları açık.
MOO’larda görevlerin çoğu yarı zamanlı. Bu nedenle MOO ekipleri genellikle birden çok MOO projesinde yer alıyor, farklı misyonları aynı anda kovalıyorlar. Bu zengin iş çeşitliliğinin tatmin edici yönü oldukça yüksek. İnsanı inandığı çeşitli misyonlara katkıda bulunması kadar zevkli bir iş hayatını hayal etmek bile zor.
MOO çalışanları aynı zamanda MOO’nun yatırımcısı da olduklarından büyük zenginleşme fırsatlarına sahipler. Eğer MOO’nun Token değeri artarsa büyük servetler edinebiliyorlar. Tabii eğer tokenin değeri düşerse para kaybetmek de mümkün. Bu nedenle MOO çalışanları kendilerini aynı zamanda bir yatırımcı olarak da hissediyorlar.
MOO’lar geniş topluluklar olduklarından topluluğun diğer üyeleri ile işbirliği fırsatları da var. Pek çok MOO üyesinin ortak işler kurdukları, ortak projeler yarattıkları ya da birbirilerinin diğer işleri için hizmetler verdikleri biliniyor. MOO’ların bu yapısı iş hayatında başarının en önemli faktörlerinden birisi olan networking açısından muazzam.
Sonuç
Yukarıda anlattıklarım pespembe bir tablo çiziyorsa da mutlaka gözönünde bulundurulması gereken bir gerçek var: Merkeziyetsiz Otonom Organizasyonlar henüz deneysel girişimler.
Binlerce MOO arasından hangisinin başarılı olacağı ya da MOO modelinin uzun vadede işleyip işlemeyeceği henüz bilinmiyor. Şu ana kadar kurulan MOO’lardan kar etmeye başlayan henüz yok gibi. Kar etmeyen uzun vadede sürdürülemezler.
Ayrıca bu yeni çalışma türünün çalışma hayatının üzerinde uzun vadede ne gibi olumlu ya da olumsuz sonuçlar doğuracağı da belirsiz. Geleneksel yapıların sunduğu maaş ve sosyal hak garantilerinin olmadığı MOO’ların çalışanlara güzel bir kariyer sunacağından henüz emin değiliz.
Ama muhakkak olan şu ki MOO’lar çalışmakla-para kazanmak arasındaki ilişkiye köklü bir darbe indirmeye hazırlanıyorlar ve ben onların gelişimi izlemekten büyük heyecan duyuyorum. Ve biz şimdiden Haddini Aş Kulübü’nü MOO’ya dönüştürmek için neler yapabileceğimize dair fikirler üretmeye başladık bile.
Tabi ki kulüp üyelerimizle birlikte!
Yorum Yazın