Bir Ölümle Değişen Dengeler! 1950 Seçimleri Öncesi Fevzi Çakmak'ın Ölümü Türkiye'yi Nasıl Ayağa Kaldırdı?
14 Mayıs Seçimleri dediğimiz zaman herkesin aklında henüz bir sene önce yaşadığımız seçim geliyor.
Oysa 14 mayıs, aynı zamanda Türkiye'de iktidarın değiştiği ilk seçimler olan 1950 seçimlerinin de tarihi.
Bu seçimlerin öncesinde öyle bir olay yaşanmıştı ki, yalnızca bu seçimin kaderini değiştirmekle kalmadı, günümüze kadar gelen Türkiye'nin tüm siyasi dengelerini de değiştirdi.
Bakalım neler yaşanmış...
Anlatacağımız sürecin başrolünde olan Fevzi Çakmak, asker ve siyaset çevrelerinde hep “Mareşal” olarak anılır. Zira kendisinin dışındaki tek Mareşal olan Atatürk’e hep “Gazi” dendiği için bu sıfatı ömrünün sonuna kadar en çok kullanan kişi Fevzi Çakmak olmuştur.
İmparatorluğun Genelkurmay Başkanı ve Savunma Bakanlığı gibi üst düzey görevlerde bulundu. Milli Mücadele'nin ilk aylarında Kuvai Milliye'ye mesafeli bir tutum sergilese de İstanbul'un işgali sonrası Mustafa Kemal'in liderliğini kabul ederek Anadolu'ya geçti.
Mustafa Kemal Paşa, İmparatorluğun harbiye nazırlığını yapmış, kendisinin de komutanı olan bu kudretli askeri Ankara girişinde büyük bir törenle karşıladı. Fevzi Çakmak Paşa, Ankara'ya gidip direnişe katıldığı için İstanbul'da hain ilan edildi, rütbeleri ve sıfatları alındı.
Cumhuriyet sonrası Atatürk, "ya siyaseti ya askerliği tercih edin ikisi bir arada olmaz" çıkışının ardından diğer paşaların aksine askerliği tercih etti. Genelkurmay başkanlığını sürdürdü. 1944'te İnönü tarafından emekli edildi.
Mareşal, pasifize edilmesine fena bozulmuştu. Atatürk'ün kendisine gösterdiği hürmeti ve saygıyı, İnönü'nün göstermediğini düşünüyordu. Bu öfkeyle siyasete girmeye karar verdi.
Celal Bayar, 1946 seçimlerinde Mareşal'i DP'nin milletvekili adayı olarak gösterdi. Seçildi. Milletvekili oldu. Ancak DP'de de istediği alanı bulamadı, istifa etti. 1948'de Millet Partisi'ni kurdu, fahri başkanı oldu.
Osman Bölükbaşı, Mareşal Fevzi Çakmak gibi çok büyük isimlerle 1950 seçimlerine hazırlanan Millet Partisi, ciddi bir halk desteğini arkasına almayı başardı.
Yapılan yorumlara göre, DP'yi fazla 'yumuşak' 'CHP'nin anlaşmalı muhalefet partisi' gibi gören öfkeli halk kitleleri Mareşal'in partisine destek vermeye hazırlanıyordu.
1960'ların sonunda filizlenecek Milliyetçi ve İslamcı siyasetin öncülü olan kitlelerin de tercihi MP'ydi. Bu durum aslında dolaylı yoldan CHP'ye yarıyordu.
MP'nin yükselişi, DP oylarını bölecek ve böylece CHP kolaylıkla birinci parti olacaktı.
Ancak seçimlerden sadece bir ay önce, 10 Nisan günü acı haber geldi. Mareşal vefat etti. Mareşal'in ölümü, adeta bir kıvılcımın parlamasına sebep oldu. CHP karşıtlığı ve öfkesi ile dolmuş kitleler İnönü'ye bağlı devlet radyosunun müzik yayınına devam etmesi üzerine sokaklara döküldü. Taksim Gazinosu ve birçok sinemaların camları kırıldı.
Ertesi gün, cenazesi Eyüp Sultan Camii'nden kaldırılırken, cenaze namazına yüz binlerce insan katıldı.
İsmet İnönü aleyhine sloganlar atıldı. Yine büyük olaylar çıktı. Tabut top arabasına konulmasına rağmen halk tarafından taşındı. Defin sonrası olaylar daha da büyüdü, bazı CHP binalarına saldırılar meydana geldi. Yüksek sesle Arapça ezanlar okundu. Çok sayıda kişi tutuklandı.
Hedefteki isim Cumhurbaşkanı- Milli Şef İsmet İnönü'ydü ancak olayların asıl kazananı Celal Bayar oldu. Bu ölüm, tam tabiriyle DP için bir piyango olmuş, büyük ikramiye ise Celal Bayar'a çıkmıştı. Mareşal ölünce MP'nin tüm oyları blok olarak DP'ye aktı.
Fevzi Paşa’nın tabanının da desteğini alan DP, 1950 seçimlerinde tek başına iktidar oldu. MP’nin DP’ye oy veren tabanı ise 1960’larda Türkeş’in Milliyetçi ve Erbakan’ın İslamcı hareketlerine geçiş yaparak esas konuşlanmalarını sağladılar.
Mareşal, 1950 seçimlerine bir ay kala ölmeseydi, bu olaylar olmasaydı, DP asla bu kadar büyük bir konsolidasyonu sağlayamazdı.
Bu ölüm CHP'nin ilk kez iktidarı kaybetmesinin anahtarı olarak tarih sahnesinde yerini aldı.
Keşfet ile ziyaret ettiğin tüm kategorileri tek akışta gör!
Test
Gündem
Magazin
Video
İlgini çekebilir....
İlgini çekebilir...
Siyaset Tarihine Ne Kadar Hakimsin?
Yorum Yazın