Bilmekte Fayda Var: Tanrı'nın Varlığına Dair Çeşitli Fikirleri Savunan 15 Felsefi Yaklaşım
İnsanlığın başlangıcından bu yana çok sayıda tanrı yaklaşımı gelip geçti. Bunlar arasında teizm ve ateizm en yaygın yaklaşımlar iken bir de çok daha detaya inen felsefi yaklaşımlar bulunmakta. Meraklısı için işte o felsefi yaklaşımlar...
1. Teizm
Teizm ya da Tanrıcılık, en geniş tanımıyla en az bir Tanrı'nın var olduğu inancıdır. Daha kesin tanımıyla Tanrı'nın doğasını ve evrenle Tanrı arasındaki ilişkiyi açıklayan; kişisel, mevcut ve aktif olarak evrenin kuruluş ve yönetiminden sorumlu bir Tanrı betimlemesi içeren, bu Tanrı'nın çeşitli yollarla din gönderdiğini savunan öğretidir. Bu yaklaşıma göre Tanrı dünya ve insanlar ile sürekli ilişki içerisindedir.
2. Ateizm
Ateizm, tüm tanrılara ve ruhsal varlıklara olan metafizik inançları ve dinleri reddeden; doğruluğuna inanılan gerçekliği inanç yoluyla açıklamayı kabul etmeyen bir felsefi düşünce akımıdır.
İnanç koşullanmalarını, hayali yaratıkları ve olayları reddeder. Ateist bakış açısıyla tanrının yanı sıra tüm metafizik inançlar ve tüm ruhani varlıklar da reddedilir.
3. Panteizm
Panteizm ya da tüm tanrıcılık, her şeyi kapsayan içkin bir Tanrı'nın, Evren'in ya da doğanın Tanrı ile aynı olduğu görüşüdür. Panteistler kişileştirilmiş ya da antropomorfik bir Tanrı'ya inanmazlar.
Panteizm, genellikle monizm ile ilişkili bir kavramdır. Panteizmde her şey Tanrı'nın bir parçası olarak kabul edilir, Tanrı her şeydir ve her şey Tanrı'dır. Tanrı doğada, nesnelerde, insan dünyasında vardır.
4. Panenteizm
Panenteizm ya da kamusal tanrıcılık, panteizmde olduğu gibi Evren'in kendisinin Tanrı olduğunu, panteizmden farklı olarak da ilk devindirici olan tanrının Evren ve tüm varlıkları özünden yarattığını ve Evren'e aşkın, Evren'in bilincinde mutlak ve değişmez bir varlık olarak egemen olduğu inancıdır.
5. Deizm
Deizm veya Yaradancılık, mantık ve doğal dünyaya dair gözlemlerin kaynağını oluşturduğu; dinsel bilgiye dolaysız biçimde sadece akıl yoluyla ulaşılabileceği ilkesini esas alan, bu sebeple vahiy ve esine dayalı tüm dinleri reddeden tek Tanrı inancıdır.
İnanışın tanımlanmasında kullanılan doğal din ya da doğal inanç kavramları, hiçbir aracı olmaksızın sadece akıl yoluyla kavranabilecek yalın bir Tanrı inancını belirtir.
6. Agnostisizm
Agnostisizm ya da bilinemezcilik; teolojik anlamda Tanrı'nın varlığının ya da yokluğunun, bilimsel olarak da evrenin nereden türediğinin bilinmediğini veya bilinemeyeceğini ileri süren felsefi bir akımdır.
Agnostisizmin iki türü vardır. Zayıf agnostisizme göre hiç kimsenin Tanrı hakkında bir bilgisi yoktur; ancak bu belki bilinebilir; güçlü agnostisizme göre ise Tanrı hiçbir şekilde bilinemez. Agnostisizm genel olarak olaylara kuşkucu yaklaşır, kuşkucu sorular sorar ve yanıtları kuşku ile bulmaya çalışır.
Merak edenler için görseldeki film: I Origins (2014)
7. Materyalizm
Maddecilik, özdekçilik veya materyalizm, her şeyin maddeden oluştuğunu ve bilinç de dahil olmak üzere bütün görüngülerin maddi etkileşimler sonucu oluştuğunu öne süren, a priori* olan hiçbir metafiziksel kavram kabul etmeyen felsefi kuramdır. Bir diğer deyişle madde, var olan tek töz*dür. Maddecilik 'fiziksel maddenin tek veya esas gerçeklik olduğu' yönündeki kuramdır.
*A priori, kelime anlamı olarak önsel demektir. Ancak genel kullanım alanı olan felsefede, deneyden önce olan anlamında kalıplaşmıştır.
*Töz, değişen yüklemlere desteklik eden değişmez gerçeklik; kendi kendisiyle, kendi kendisinde var olan anlamındaki felsefi kavram. Öznede değil, kendinde var olan. Bağımsızca kendi içinde var olan.
8. Politeizm
Çoktanrıcılık ya da Politeizm, sözlük anlamıyla birden çok tanrıya inanmak, tapınmak manalarına gelmektedir. Sözcük, etimolojik açıdan, Yunanca poly (çok) ve theoi (tanrı) sözcüklerinden türemiştir.
9. Henoteizm
Henoteizm, din ve felsefede, Max Müller tarafından çıkarılmış, bir tanrıya bağlanırken diğer tanrıların varlığını da kabullenmeyi tanımlar. Yunanca heis theos, 'bir tanrı'. Müller'e göre bu, 'prensipte monoteizm, gerçekte (uygulamada) ise politeizm'dir.
10. Disteizm
Disteizm, Tanrı'ın kötü olduğuna inanılan felsefe sistemi. Disteizm kelimesi, Yunanca Dys- ön eki kötü ve Theos tanrı sözcüklerinden oluşmaktadır.
Görseldeki mini-dizi: Childhood's End (2015)
11. Monoteizm
Tektanrıcılık veya monoteizm, tek bir tanrının varlığına ya da tanrının birliğine duyulan inanç olarak tanımlanır. Monoteizm sözcüğü, etimolojik açıdan, Yunanca mono (tek) ve theoi (tanrı) sözcüklerinden türemiştir.
12. Düalizm
Düalizm, felsefe ve din biliminde başta olmak üzere, çeşitli öğretilerden bahsetmek ve bunları tanımlamak için geliştirilen yöntem olarak adlandırılabilir. Bu öğretilerin tamamında iki temel maddenin (genelde zıt) bulunduğu yer alır. Bu iki temel madde, özellikle de zıt güçler veya varlıklar olabilir.
Genel anlamda dişi-erkek, iyi-kötü ya da aydınlık-karanlık olan bu çiftler, Çin düşüncesinde Yin-Yang, Hint düşüncesinde Tamus-Satva, Zerdüştilik inancında Ahura mazda-Angra mainyu olarak tasavvur edilir.
13. Monizm
Monizm, her şeyin bir tek zorunluluğun, ilkenin, madde veya enerjiden olduğunu iddia eden görüştür.
Genellikle monizmin panteizm, panenteizm ve içkin bir Tanrı inanışı ile ilişkili olduğu düşünülür. Ayrıca, saltçılık (absolutizm) ve monad da monizmle yakından ilgilidir. İlk temsilcisinin Parmenides olduğu bilinmektedir. Pisagor'da monist olarak bilinmektedir. 'Bir' sayısı Pisagor'a göre mutlak ve kutsaldır. Aynı zamanda Çok'u da içinde barındırmaktadır.
14. Transteizm
Transteizm, teistik veya ateistik olmayan bir din felsefesidir. Evren yaratıldı/başlatıldı, ama evreni başlatan tanrının şu an evrenden ve içindeki birçok canlıdan küçük ve güçsüz kalmış olabileceği savunulur. Yani evren yaratıldı ancak şu an kendi kendine ilerleme halindedir.
Görseldeki film: Prometheus (2012)
15. Apateizm
Apateizm (apati ve teizm/ateizm kelimelerinin birleşimi), tanrıumursamazlık, pragmatik ateizm veya (eleştirel olarak) pratik ateizm; herhangi bir deiteye olan inanca veya inançsızlığa karşı ilgisizliktir. Apateizm tanrı(lar)ın varlığına veya yokluğuna yönelik bir tutumu tanımladığından hem teizmde, hem ateizmde görülebilir.
Apateistler aynı zamanda tanrı(lar)ın var olup olmadık(lar)ına dair herhangi bir yargıya katılıp katılmamakla ilgilenmemektedirler. Diğer bir deyişle bir apateist, tanrı(lar)ın varlığı ile ilgili soru sormanın anlamsız ve hayatıyla ilgisiz olduğu görüşündedir.
Keşfet ile ziyaret ettiğin tüm kategorileri tek akışta gör!
Test
Gündem
Magazin
Video
Yorum Yazın
din kültürü dersi böyle olmalı işte.
Felsefe dersi; 🤷🏻♀️
cennet vaad edilmeseydi yada cehennem korkusu salınmasaydı ortaya, ödüllerden bahsedilmeseydi (huriler,meyler,güzel köşkler,bahceler) yanmanın ızdırabı korku... Devamını Gör
Cennet vaad edilmeseydi Ya da Cehenem korkusu salınmasaydı ortaya Ödüllerden bahsedilmeseydi Huriler, meyveler, köşkler ve bahçelerden Yanmanın ızdırabı ... Devamını Gör
olm yormayın lan böyle şeylere kafayı. düzgün insan olun, doğayı, hayvanı, güzel insanları sevin; sadece sevdiklerinizle ve sizi yormayan insanlarla yaşayın,... Devamını Gör
İyi insanların cennete kötü insanların cehenme gideceği tam anlamıyla doğru değildir kuran-ı kerimi okursanız inanıp iyi işler yapanların cennete inkar edenl... Devamını Gör