AB Bakanı, Son Yılların En Sert AP Raporunu Yok Hükmünde Saydı: 'İade Edeceğiz'

Avrupa Parlamentosu'nun (AP) son yılların en sert üsluplu Türkiye raporunda, başta medya özgürlüğü olmak üzere Türkiye’de demokratikleşme ve hukuk devletinin gerilediği not ediliyor. AB Bakanı Bozkır, raporu yok hükmünde saydıklarını ve iade edeceklerini açıkladı.

Avrupa Parlamentosu'nun Türkiye'nin Avrupa Birliği 2015 İlerleme Raporu Strasbourg’da oylamaya sunuldu ve kabul edildi.

Son dönemin en sert ifadelerini içeren raporda büyük ölçüde; Türkiye'de ifade ve medya özgürlüğü, Kürt sorunu, Güneydoğu’daki gelişmeler, Türkiye ile AB arasında sığınmacılar konusunda varılan anlaşma ve Kıbrıs sorunu işleniyor.

Türkiye'de demokrasi ve hukuk devletinin gerilediğine işaret edilip, medya özgürlüğü alanında yaşanan gelişmeler kaygı verici olarak tanımlanıyor. Türkiye’de yolsuzlukla mücadeleye öncelik verilmesi, terörle mücadele alanındaki yasal mevzuatın Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararlarıyla uyumlu hale getirilmesi talep ediliyor.

Güneydoğu’daki gelişmelerin de kaygı verici olarak değerlendirildiği raporda, Türkiye'nin terörle mücadele hakkının meşru olduğu belirtilmekle birlikte, bu mücadelenin insan hakları ve hukuk devletine saygı çerçevesinde yapılması ve orantılı olması gerektiği not ediliyor.

PKK'nın AB'nin terör örgütleri listesinde olduğu belirtilip, yeniden şiddete başvurması kınanıyor. PKK’ya silah bırakma, terörist taktiklerden vazgeçme ve taleplerini ifade etmek için barışçıl ve yasal yolları kullanma çağrısında bulunuluyor.

Kürt sorununun şiddet yoluyla çözümlenemeyeceğine vurgu yapılan raporda, Türk hükümetinden yeniden müzakerelere başlaması ve Güneydoğu’daki sokağa çıkma yasaklarına son vermesi isteniyor. Kürt sorununa kalıcı çözüm için TBMM'de özel bir komisyon oluşturulmasını isteyen AP, Kürt sorununa barışçıl çözüm için dilekçe imzalayan akademisyenlere yönelik yasal yaptırımları da kınıyor.

IŞİD’in Diyarbakır, Ankara ve İstanbul’da gerçekleştirdiği terör saldırılarının kınandığı raporda, bu saldırılarla ilgili ayrıntılı soruşturma yürütülmesi isteniyor. 

Türkiye’nin IŞİD’e karşı uluslararası koalisyonda yer alması memnuniyet verici olarak tanımlanıyor. Buna karşılık Ankara’nın başta petrol ticareti olmak üzere 'IŞİD’in Türkiye üzerinden gerçekleştirdiği faaliyetleri' sonlandırmak için daha fazla çaba göstermesi isteniyor. Ankara’nın Suriye’de IŞİD’e karşı mücadele eden Kürt gruplara yönelik askeri müdahalesi de eleştiriliyor.

Raporda, Türkiye ile AB arasında sığınmacılar konusunda varılan anlaşmanın, Ankara’nın AB ile üyelik müzakerelerinden ayrı tutulması talep ediliyor.

Türkiye'nin Suriyeli sığınmacılar için yaptıkları memnuniyetle karşılanmakla birlikte, yasadışı göç kaynağı olan ülkelerin vatandaşlarına daha sıkı vize politikası uygulanması ve göçmen ticareti yapan şebekelerle daha aktif mücadele edilmesi talep ediliyor. Türkiye'ye, mültecilerle ilgili Cenevre Sözleşmesine koyduğu coğrafi çekinceyi kaldırması çağrısında bulunuluyor. Türk vatandaşlarına vize serbestisinin, yol haritasında belirtilen kriterlerin tamamen uygulamaya konulmasıyla mümkün olabileceği hatırlatılıyor.

Raporda, Kıbrıs’taki müzakere sürecine de destek ifade ediliyor, ancak Ankara'dan katma protokolü uygulaması, adanın nüfus dengesini değiştirmekten vazgeçmesi ve Maraş’ı BM kontrolüne devretmesi isteniyor.

Rapor oylamaya sunulmadan önce Anadolu Ajansı'na yaptığı açıklamada 'Maalesef şu ana kadar derdimizi anlatamadık. Bu şekilde yürürlüğe girerse bu raporu iade edeceğiz' diyen AB Bakanı Volkan Bozkır, raporun oy çokluğuyla kabul edilmesinin ardından yaptığı yeni açıklamada, 'Bu raporu da yok hükmünde sayacağız. Raporu, dâimi temsilcimiz AP'ye iade edecek' dedi.

Geçen yılki raporda 1915 olayları için soykırım nitelendirmesi yapıldığını, diğer iki unsurun ise reddedildiğini dile getiren Bozkır, yine de soykırım nitelemesi sebebiyle raporu yok hükmünde kabul ettiklerini hatırlatmıştı.

Bakan Bozkır, geçen yıl AP Türkiye Raportörü Kati Piri imzalı çıkan ve Türkiye’nin tepkisini çeken raporun bu yılki versiyonunda da yine 1915 olaylarından sözde soykırım olarak bahsedildiğine dair bilgilerin geldiğinin hatırlatılması üzerine, şöyle konuşmuştu:

'Maalesef bu seneki raporun şu anki taslağında, yine 1915 olaylarını sözde soykırım olarak gören ifade yer alıyor. Ancak, tabi öğleden sonra oylaması yapılacak. Ümit ediyoruz ki, AP’deki aklı selim sahibi, Türkiye ile dostluğa önem veren ve bunun anlamsız olduğunu düşünen parlamenterler bunu reddedeceklerdir. Ve o zaman, raporun içinde birçok tenkit olmasına rağmen bunlarla ilgili olarak görüşürüz, yanlış bulduklarımızı izah ederiz, doğru bulduklarımızı yararlı tenkit olarak alır ve bu belgeyle önümüzdeki dönemde çalışırız. Ama bu üç unsur varsa bizim tarafımızdan geçersiz olacak. Merakla bekliyoruz. Ümidimiz de bu oylamada reddi yönünde bir karar çıkması.”

Rapor oylamaya sunulmadan önce AP'nin Strazburg'daki binasında basın toplantısı düzenleyen AP Türkiye Raportörü Kati Piri, raporun taslak halini tanıtarak gazetecilerin sorularını yanıtladı.

Rapor taslağının başlangıcında atıfta bulunan belgeler arasında AP’nin 15 Nisan 2015'te kabul edilen 1915 olaylarının yüzüncü yılıyla ilgili kararının da yer almasının teknik bir ayrıntı olduğunu dile getiren Piri, kararın üyelik sürecinden bağımsız olduğunu vurguladı.

Kararla veya 1915 olaylarıyla ilgili raporda herhangi bir yorum yapılmadığına dikkat çeken Piri, 'İlerleme raporunda Ermeni meselesiyle ilgili karara atıfta bulunulması Türkiye'nin üyelik süreciyle bir alâkası yok, raporun kendisinde de buna yönelik bir ifade yer almıyor. Her ilerleme raporunda, aday ülkeye yönelik Parlamento'nun kabul ettiği tüm kararlar yer alır, Ermeni meselesi kararının yer alması da bu açıdan mantıklı' diye konuştu.

Türkiye'nin geçtiğimiz yılki ilerleme raporunun AP'ye iade etmesinin ardından bu yıl benzer bir durumun yaşanmasından endişe duymadıklarını belirten Piri, aksine Türkiye ile ilişkileri iyileştirmeyi umduklarını söyledi. Piri, 'Raporun iade edileceğine dâir endişemiz yok. Endişeden ziyade son aylarda Türkiye ile bozulan ilişkilerimizin düzelmesini ümit ediyoruz. Aramızda görüş farklılıkları olabilir ama demokratik yollarla seçilmiş Türk hükümetinin yine demokratik yollarla seçilmiş Parlamento'yu ciddiye alacağını düşünüyoruz' ifadelerini kullandı.

Türkiye ile ilişkilerin zayıflatılmasına yönelik taleplere karşı çıktığını ifade eden Piri, 'Türkiye'deki bazı iç meselelere karşı endişemizin olması Türkiye'nin bizim için çok önemli bir ülke olduğu gerçeğini unutturmamalı' yorumunu yaptı.

Piri, 'AB ve Türkiye'nin birbirine ne kadar muhtaç olduklarını görmek için sığınmacı krizini beklemiş olmamız çok talihsiz' diye de ekledi.

AB ile Türkiye arasında varılan sığınmacı mutabakatı kapsamında Türkiye'ye uygulanan vizelerin kaldırılmasıyla iligili de değerlendirme yapan Piri, AP'nin bu yönde isteği olmasına karşın tüm yasal sürecin önümüzdeki yaza kadar yetişemeyebileceğini söyledi.

AB Konseyi'nin haziran ortasına kadar vizeleri kaldırmasına yönelik tavsiyesinin farkında olduğunu belirten Piri, 'Son iki yılda Türkiye gözle görülür bir ilerleme katetti fakat vizeler kaldırılmadan önce halledilmesi gereken teknik meseleler var, haziran ayına yetişeceğini düşünmüyorum' ifadelerini kullandı.

Rapor bugün AP genel kurulunda, siyasi gruplar tarafından hazırlanan 47 değişiklik önergesiyle birlikte oylamaya sunuldu ve kabul edildi.

Kaynak: AA, Deutsche Welle Türkçe (Kayhan Karaca) ve Al Jazeera Türk