5 Aralık: Kadın Hakları Günü ve Türkiye’de Kadınların Seçme ve Seçilme Hakkına Kavuşmasının 83. Yılı
5 Aralık Kadın Hakları Günü ve Türkiye’de kadınların seçme ve seçilme hakkına kavuşmasının 83. yıl dönümü vesilesi ile Türkiye ve dünya tarihinde kadınların eşit oy hakkı edinme süreçlerini ve günümüzdeki durumu sizler için birkaç maddede derledik.
Türkiye'de kadınlar, 1930 itibariyle belediyelerde, 1933’ten beri köy heyeti ve muhtarlıklarda ve nihayetinde bundan tam 83 yıl önce, 5 Aralık 1934’te milletvekilliği için seçme ve seçilme hakkı elde ettiler.
TBMM’de kadın milletvekili oranı, siyasal hayata ilk katılım gösterdikleri 1935 yılı seçimlerinde %4,5’ti.
Genel seçimlere ilk defa katılan kadınlar, o dönemde sadece CHP’nin bulunduğu mecliste, 18 sandalye elde etti.
2015 yılı Haziran seçiminde 98 kadın TBMM’ye girebilmişken, Kasım ayında yapılan son genel seçimle bu sayı 81’e indi. Şu an ise 543 milletvekili içerisinde sadece 76 kadın bulunuyor.
2014 yerel seçimlerinde kadın belediye başkanı oranı %2,9, muhtar oranı ise %2 seviyelerinde kaldı.
Türkiye’de bu zamana kadar, bir kabinedeki kadın bakan sayısı en fazla 4 oldu.
En fazla kadın bakan, yani 4 bakan, Necmettin Erbakan’ın başbakanlığındaki koalisyon hükümeti döneminde yer almış. Son genel seçimle hükümette 2 kadın bakan bulunuyor.
Tabi ki kadınlar için seçme ve seçilebilme hakkı dünya genelinde bir anda ortaya çıkmadı.
Örneğin bu hakkı kısmen kabul eden ilk ülke olarak Yeni Zelanda’da kadınlar 1893 yılından beri oy kullanabiliyorken, ancak 1919 yılında seçilebilmeye başladılar.
1906’da koşulsuzca hakları sağlayan ilk ülke Finlandiya oldu. Türkiye de, birçok Avrupa ülkesine kıyasla kadınlara seçme ve seçilme hakkını oldukça erken bir dönemde yasallaştırdı.
Avrupa ülkelerinde bu yönde büyük atılımlar özellikle dünya savaşları sonrası yaşandı.
Birleşmiş Milletler’in 1954’te hazırladığı Kadınların Siyasal Hakları sözleşmesiyle konuya uluslararası bir boyut da eklendi. İsviçre’de ise, 1971 yılına kadar kadınlar bu temel haklarından mahrumdu.
Ancak 2017’ye gelindiğinde kadınların parlamentolarda sahip oldukları sandalye oranı halen sadece %23,3.
Kaynak: Dünya Bankası İstatistikleri
Türkiye’de kadın parlamenterler sadece %13,9’luk bir yer tutarak ortalamanın da altında kalıyor.
Yani hakkın varlığı Siyasi karar mekanizmalarına katılımda cinsiyetler arası eşitliği tek başına sağlayamıyor.
Dünyada meclislerde neredeyse eşit bir kadın-erkek dağılımının olduğu çok az ülke var. Hatta dünyada tüm ülkeler arasında sadece 11 Cumhurbaşkanı ve 12 Hükümet Başkanı kadın bulunuyor.
Bulgaristan, Fransa, İsveç ve Kanada’da bakanlık düzeyindeki pozisyonların yüzde 50’sinde kadınlar bulunuyor. Rwanda, Bolivya ve Küba; dünyada kadınların en yüksek orana sahip olduğu ülkeler olarak sıralanıyor.
Yorum Yazın