1946'dan Bugüne Nasıl Seçtik?

Tek parti dönemi, 1946’daki ilk çok partili seçimle sona erdi. Seçimden önce çıkarılan 4918 sayılı Milletvekilleri Seçimi Kanunu ile iki dereceli seçim sistemi, tek dereceli çoğunluk seçim sistemine dönüştürüldü. Ancak 'açık oy, gizli tasnif' yöntemi yerini korudu ve denetim adli birimler yerine idari birimlerce yapıldı.Çok partili dönemin 14 Mayıs 1950 milletvekili seçimi, seçim öncesinde çıkarılan 5545 sayılı 'Milletvekilleri Seçimi Kanunu' na göre, tek dereceli, eşit, genel, gizli oy, açık tasnif usulüne göre adli denetim altında yapılan ilk seçim oldu.Bu seçimde, 40 bin nüfusu bir milletvekilinin temsil edeceği ilkesi ile 22 olan seçmen yaşı bu seçimde de uygulandı. 1946-1957 yılları arasında yapılan seçimlerde, tek dereceli liste usulü çoğunluk seçim sistemi uygulandı. Bu sisteme göre, kullanılan oyların salt çoğunluğunu alan parti, o seçim bölgesindeki tüm milletvekillerini kazandı.1946 seçimleri'ndeki açık oy gizli tasnif skandalına benzer bir skandal da bu seçimlerde yaşanmıştır. Oy kullanma tamamlanmadan seçim sonuçlarının açıklanması yasak olmasına karşın, saat 14.00'dan itibaren radyoda sadece DP'nin kazandığı yerlerin sonuçları açıklanmıştır.Milletvekili Seçimi Kanunu'nda kabul edilen çevre barajlı nispi temsil (d'Hondt) seçim sistemi, 15 Ekim 1961’de yapılan milletvekili seçiminde uygulandı. 1961 seçiminde ilk kez milletvekili sayısı 450 olarak belirlendi. Yine bu yasaya göre, milletvekili seçilebilme yaşı 30, seçmen yaşı 21, milletvekilliği süresi 4 yıl oldu. Seçimler, Anayasa'da belirtildiği gibi, serbest, eşit, gizli, tek dereceli, genel oy, açık sayım ve döküm esaslarına göre yapıldı. Seçim sonucuna göre Türkiye'de ilk kez koalisyon hükümeti kuruldu.1965 seçimleri öncesinde AP’nin tek başına iktidar olmasını önlemek için getirilen Milli Bakiye sistemi bu hedefine ulaşamadı, ancak öyle bir hedefi olmadığı hâlde TİP’i meclise taşıdı.1969, 1973 ve 1977 yıllarında yapılan seçimlerde barajsız d'Hondt seçim sistemi uygulandı.1973Yeni Anayasa seçimler, serbest, eşit, gizli, tek dereceli, genel oy, açık sayım ve denetim altında, beş yılda bir yapılmasını hükme bağladı. Ayrıca 10 Haziran 1983’de kabul edilen 2839 sayılı Milletvekili Seçimi Kanunu'na göre 1969, 1973 ve 1977 seçimlerinde uygulanan barajsız d'Hondt seçim sistemi kaldırılmış yerine ülke barajlı (%10) ve seçim çevresi barajlı nispi temsil (d'Hondt) seçim sistemi getirildi.1987 ve 1991 milletvekili seçimlerinde, 2839 sayılı Kanun'da değişiklik yapılarak çifte barajlı d'Hondt seçim sisteminin yanısıra kontenjan uygulaması getirildi, 1991 seçimlerinde de seçmen yaşı 20, milletvekili sayısı 450 olarak kabul edildi.Kontenjan aday uygulaması ve seçim çevresi barajı, 1995 milletvekili seçimleri öncesi yapılan yasal değişikle kaldırıldı. Bunun yerine, ülke barajlı (%10) d'Hondt seçim sistemi geldi. 1987’de milletvekili sayısı 450’den 550'ye çıkarıldı, seçmen yaşı 18'e indirildi, ceza ve tutukevlerinde tutuklu olarak bulunanlara da oy kullanma hakkı tanındı.1999 milletvekili seçimlerinde de 1995 yılı seçimindeki uygulamalar aynen sürdü.1999Yüzde 10 ülke barajlı d'Hondt sistemi uygulanan seçimde, yalnızca Adalet ve Kalkınma Partisi ve Cumhuriyet Halk Partisi bu barajı aşarak meclise milletvekili sokmayı başarmışlardır.Görev süresi dolan Türkiye'nin 10. cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer'in yerine 11. Cumhurbaşkanı'nın seçilememesi üzerine Anayasa'nın 101. maddesi gereğince seçimlerin 22 Temmuz 2007 günü yapılması karara bağlandı. Eski seçimlerde olduğu gibi Milletvekili Seçimi Kanunu'nun 33. maddesi gereğince %10 baraj uygulandı.21 Ekim 2007 tarihli referandum ile birlikte yürürlüğe giren anayasa değişiklikleri uyarınca genel seçim süresi 5 yıldan 4 yıla indirildi. Başbakan Recep Tayyip Erdoğan 3 Ekim 2010 günü yaptığı açıklamada genel seçimlerin normal tarihinden bir ay önce -Haziran ayı başında- yapılacağını duyurdu. Bu seçimlerde ilk kez 25 yaşındakiler milletvekili adayı olabildiler.

1946'dan Bugüne Nasıl Seçtik?

1946

1950

1954

1957

1961

1965

1969, 1973 ve 1977

1983

1987 ve 1991

1995

1999,2007 ve 2011

2002

2007

2011