PSİKOLOJİ

Geçen hafta yazının ilk bölümünde, “şok edici” bir görsel kimlik etrafında nasıl markalar yaratılır anlatımını yapmıştık, şimdi de “şok edici” markalama örneklerini sunacağız.

Ebeveynler ve çocuklar arasında övgünün algılanma biçimi, çocuğun akademik başarısını etkiler mi? Çocuklar genellikle büyüklerinden aldıkları övgülere göre davranışlarını belirlemektedirler.  Ailelerinin ve öğretmenlerinin onları sevmesini isterler. Çocuklar sergiledikleri davranışlar karşısında ailelerinden aldıkları övgülerle bir tutum sergilemeye başlarlar. Özellikle 24 ve 36 aylık bebeklerde övgü sözcükleri gelişimlerini desteklemektedir.  Gelişen bebeklerde övgü işe yarasa da, ilerleyen yaşlarda övgü tam tersi etki yaratabilmektedir. Çocuklar yaş aldıkça övgünün anlamı değişir ve daha dikkatli olmak gerekmektedir. Çocuklar kişilik özellikleri üzerinden övüldüklerinde ise örneğin; “Sen çok zekisin!” vb. çocuklarda yaptıkları iş üzerinden sevgiye layık olma bakışı açısını geliştirmektedir.

Shockvertising sözcüğü reklamcılık yazınında özgün bir yaratıcılık yaklaşımını ifade etmektedir. İngilizce ‘shocking’ ve ‘advertising’ kelimelerinin bir araya gelmesinden oluşan bu terimin vurgusu, çeşitli pazarlama iletişimi enstrümanlarıyla markaya ilişkin potansiyel hedef kitle üzerinde ‘şok etkisi’ yaratacak imajlar geliştirmek ve sürecin sonuna ‘şok edici’ bir marka algısına sahip olmaktır (Gustafson ve Yssel, 1994; Venkat ve Abi-Hanna, 1995).  Türkçeye ‘şok edici reklamlar’ olarak çevirebileceğimiz bu reklamcılık anlayışı, ürün ve hizmetlerin tanıtımında çeşitli objeleri, kişileri, olguları, politik sistemleri, gündelik hayatın herhangi bir parçasını ‘radikal’ bir bakış açısıyla ortaya koyma eğilimidir. Aslında bir yaratıcı strateji türüdür. (Shannon, 1995; Van Munching, 1998).

Zor zamanlar olurNasıl çıkarsan içindenOmurgan öyle şekillenirBeni sorarsanızBazen cennet yeriBazen cehennemin dibiEvim gibi, evim gibi…Şarkıdaki dizeler hayat akışını ne güzel anlatır. Hayatın içinde bizi zorlayan, canımıza okuyan, hayallerimizi uğurladığımız, içimizi burkan ne çok an var düşününce. Bir o kadar da şarkıdaki gibi: “Cennet yeri”. İkisi de evimiz gibi.

Köpek ıslığı, sadece köpeklerin duyabileceği bir frekansta çıkarılan bir sestir. Etrafındaki insanlar bu sesi fark etmeden, köpek bu sesi duyup sahibine doğru hareket eder ve verilen komutu yerine getirir. Bu yöntem, genellikle sirklerde hayvanları kontrol etmek için kullanılan birçok özel fısıltı gibi işlev görür.Bir narsist de benzer bir strateji izler; köpek ıslığı tekniğini sinsice kullanır. Şimdi, narsistin bu tekniği nasıl geliştirdiğine, ne zaman ve nasıl kullandığına ve mağdurlar üzerindeki etkilerine bakalım:Narsist bu tekniği ilişkinin başlarında kullanmaz çünkü o aşamada sizinle ilgili yeterli bilgiye sahip değildir. Ancak zamanla, narsist sinsice sizin zayıflıklarınızı, travmalarınızı, hassas noktalarınızı ve güvensizliklerinizi gözlemler ve not alır. Bu, kıyafetinizin altındaki yaranın yerini bilip hafifçe dokunarak canınızı yakması gibi bir durumdur. Ancak bunu yaparken masum ve bilinçsiz bir tavır takınır. Çevrenizdeki insanlar ise bu istismarın farkına varmaz.Toplum içinde kimsenin fark etmediği ancak sizin istismar edildiğinizi hissettiğiniz bir an yaşadınız mı? İstismarcı, sorumluluktan kaçmak için ve dikkati başka yöne çekmek için stratejik olarak küçük düşürür. Acıyı sadece mağdur hisseder, diğerleri ise eğlencelerine kaldıkları yerden devam eder. Karşılaştığınız bu tehlikeli stratejinin adı 'köpek ıslığı'dır.